به گزارش پایگاه خبری«عصر بازار» به نقل از شانا، در این مقاله کوشیده ایم با زبانی ساده عوامل مهم و تاثیرگذار بر سوددهی پالایشگاهها را بیان کرده و با یک مثال ساده و به صورت سر انگشتی به بررسی تغییر سود دهی پالایشگاهها در اثر تغییر قیمت نفت بپردازیم.

در نگاه نخست اینگونه می نماید که کاهش قیمت نفت خام به عنوان خوراک پایه بسیاری از واحد های پالایشگاهی سبب افت قیمت محصولات پالایشگاهی و در نهایت، افت حاشیه سود پالایشگاه داران می شود.

مثلا با کاهش بیش از ٥۰درصد قیمت نفت خام که از نیمه های سال ٢۰١٤ آغاز شد و قیمت نفت خام از ١١٢ دلار در هر بشکه به حدود ٤٨دلار در حال حاضر رسیده است؛ سئوال مطرح در اینجا این است که آیا قیمت محصولات نیز به همان مقدار افت کرده است؟

نگاه سطحی این باور را القا می کند که قیمت محصولات هم ٥۰درصد افت خواهد داشت. حال آن که می بینیم در عمل چنین اتفاقی نمی افتد. چه بر سر سود پالایشگاهها می آید؟

در ابتدا بهتر است عوامل موثر بر سود پالایشگاهها بیان شوند.  به زبان ساده این عوامل به صورت زیر فهرست می شوند:

١- تاخیر معنادار کاهش قیمت محصولات پالایشگاهی با کاهش قیمت خوراک:

برخلاف وابستگی بالای قیمت محصولات به افزایش قیمت خوراک پایه، کاهش قیمت محصولات پالایشگاهی همزمان با کاهش قیمت نفت نیست و عملا همیشه در بازه چند ١۰ روزه محصولات پالایشگاهی با قیمت سابق به فروش می رسند و سپس به مرور افت می کنند. این بازه زمانی تاخیر، خود سود قابل ملاحظه ای برای پالایشگاه داران خواهد داشت .

٢-ضریب ظرفیت پالایشگاهها:
کاهش قیمت نفت به عنوان خوراک پالایشگاهها منجر به افزایش ضریب ظرفیت پالایشگاهها و تولید محصول بیشتر می شود و در عمل به اقتصاد پالایشگاهها کمک می کند.

٣- افت قیمت نفت و به ثبات رسیدن قیمت آن:
کاهش قیمت نفت در بازه طولانی مدت، مثلا ٦ ماه، موجب افت قیمت محصولات پالایشگاهی می شود و به صورت سرانگشتی در صورت افت ٥۰درصد قیمت خوراک، متوسط قیمت سبد محصولات پالایشگاه ٤٥درصد افت می کند.

٤- سرمایه در گردش پالایشگاه داران:
کاهش قیمت نفت خام باعث می شود سرمایه در گردش پالایشگاهها به صورت قابل ملاحظه ای افت کند. مثلا برای پالایشگاه ٦۰هزار بشکه ای سیراف با کاهش ٥۰درصدی قیمت میعانات گازی و رسیدن قیمت خوراک آن از ١۰۰دلار به ٥۰دلار به ازای هر بشکه، روزانه معادل سه میلیون دلار و با فرض ذخیره خوراک به مدت ١۰ روز، معادل ٣۰ میلیون دلار سرمایه در گردش کاهش می یابد که با در نظر گرفتن ذخیره محصولات، این عدد به حدود ٦۰ میلیون دلار می رسد که چیزی نزدیک به ٢٥درصد قیمت خود پالایشگاه است.

حال مسئله تغییر سود پالایشگاه از منظر زمانی در دو حالت قابل تغییر است :

به دلیل تاخیر کاهش قیمت سبد محصولات با کاهش قیمت نفت ، در صورت نوسان قیمت نفت قطعا پالایشگاه داران سود خوبی را در بازه های زمانی کوتاه مدت به دست خواهند آورد.

دوم این که در بازه های زمانی طولانی در صورت افت قیمت نفت و در نتیجه، افزایش تقاضا و ثبات قیمت در بازار ، پالایشگاهها در قیمت پایین نفت نرخ بازگشت داخلی IRR بیشتری در مقایسه با قیمت بالای آن خواهند داشت؛ زیرا در عمل کاهش سرمایه در گردش پالایشگاهها  به عنوان واحدهای با وابستگی بسیاربالا به هزینه خوراک وسرمایه درگردش، نه تنها افت قیمت محصولات را جبران می کند بلکه تا حدی اقتصاد طرح را نیز قویتر می کند. به تعبیر مجله بلومبرگ جوجه اردک زشت پالایشگاهها با کاهش قیمت نفت به قوی زیبای سرمایه گذاران بدل می شود.

ارس شیخی – فعال حوزه انرژی و دانشجوی دکترای برق دانشگاه صنعتی شریف