به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار», نهادهای مختلفی در بازار سرمایه حضور دارند که مسئولیت آنها کمک به ارکان بورس جهت جمع‌آوری سرمایه‌های کوچک مردم و انتقال آنها به بازار سرمایه است. در این بین، سبدگردان‌ها در ایران به عنوان شرکت‌هایی شناخته می‌‌شوند که سرمایه‌گذاران را در مدیریت سرمایه خود و در مسیر سهامداری هدایت می‌کنند. این در حالیست که در کشورهای توسعه یافته، شرکت‌های سبدگردانی نقش پررنگ‌تری نسبت به همتایان خود در ایران دارند. در همین راس، گفت‌وگویی با محمد صدرایی، مدیرعامل سبدگردان آسمان داشتیم که متن کامل آن را در زیر می‌خوانید.

در حال حاضر چند شرکت سبدگردانی مجوز فعالیت دارند؟
طبق گزارش سازمان بورس و اوراق بهادار هم اکنون 13 شرکت سبدگردانی مجوز فعالیت دارند. به جز از این شرکت‌ها سایر نهادهای مالی نظیر تامین سرمایه‌ها و مشاوران سرمایه‌گذاری با احراز شرایط مجاز به اقدام به فعالیت سبدگردانی هستند.
شرکت سبدگردانی در چه فعالیت‌هایی مشارکت دارد؟
شرکت های سبدگردانی فعالیت‌های خود را در دو حوزه سبدگردانی اختصاصی و صندوق‌های سرمایه گذاری متمرکز کرده‌اند؛ آنها در این دو حوزه، سه خدمت سبدگردانی اختصاصی، مدیریت و متولی‌گری حرفه‌ای صندوق‌های سرمایه گذاری را به اشخاص حقیقی و حقوقی ارائه می‌دهند
این شرکت‌ها از چه طریق کسب درآمد می‌کنند و مشتریان این شرکت‌ها در کدام دسته حقیقی یا حقوقی قرار می‌گیرند؟
شرکت‌‌های سبدگردان برای مشتریان خود سرمایه‌گذاری می‌‌کنند؛ با توجه به این ویژگی باید گفت که درآمد اصلی این شرکت‌ها از کارمزد بوده و درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری ندارند. درآمد شرکت‌های سبدگردانی شامل کارمزد سبدگردانی در سبدهای اختصاصی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری و همچنین، درآمد مشارکت در اضافه بازدهی سبدهای اختصاصی است
تفاوت بین شرکت‌های سبدگردانی در ایران و سایر بازارهای سرمایه دنیا زیاد است؛ این تفاوت‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فعالیت و اصطلاح «سبدگردانی» در دنیا بیشتر با عناوین مدیریت دارایی، مدیریت پرتفوی ، مدیریت سرمایهو مدیریت ثروت شناخته می‌‌شود؛ از این عناوین آنچه بیشتر مرسوم و متداول است مدیریت دارایی است و شاید بتوان گفت تاحدودی سبدگردانی در ایران با مدیریت دارایی در سطح جهانی متجانس‌تر است
در سطح جهانی مدیریت دارایی عبارت است از فرآیند دریافت سرمایه افراد و به کار بردن آن‌ در ابزارهای سرمایه‌گذاری‌ مختلف از قبیل سهام، اوراق مشارکت، املاک و غیره. شرکت‌های مدیریت دارایی گوناگون، کارهای متفاوتی از هم انجام می‌دهند که برخی از آن‌ها عمومی هستند. این شرکت‌های بزرگ، به طراحی خدمات و کالاهای مالی می‌پردازند که تصور می‌کنند در بازار جایگاهی داشته باشند. برخی از آنان تخصصی کار می‌کنند و بر یک یا چند حوزه تمرکز دارند. بازار هدف برخی دیگر صرفاً افراد ثروتمند هستند که به آن‌ها حساب‌های شخصی یا صندوق‌های پوشش ریسک را پیشنهاد می‌دهند. برخی خود را صرفاً روی صندوق‌های سرمایه‌گذاری متمرکز می‌کنند و برخی تمرکز خود را بر تمام فعالیت‌های حول مدیریت پول برای مؤسسات یا طرح‌های بازنشستگی قرار داده و در نهایت، برخی دیگر خدمات خود را صرفاً به شرکت‌های خاصی از قبیل شرکت‌های بیمه اختصاص می‌دهند
حال با این مقدمه می‌توان گفت شرکت‌های سبدگردانی در ایران شرکت‌های مدیریت دارایی هستند که به صورت تخصصی در حوزه بازار سرمایه فعالیت می‌کنند و مجوز دارند که فقط در بازار سهام، اوراق بهادار بورسی، اوراق مشتقه بورسی و سپرده بانکی ورود کنند؛ در واقع محدود بودن و تخصصی شدن فعالیت سبدگردان‌ها در ایران به دلیل منع قانونی است
تامین مالی جمعی یکی از ابزارهای نوین بازار سرمایه است. در خصوص این ابزارها توضیحاتی ارائه کنید و بفرمایید ظرفیت‌ها و زمینه‌های ابزارهای تامین مالی نوین کدامند و کدام صنایع یا کسب‌وکارها می‌توانند از این ابزار استفاده کنند؟
تعرف تامین مالی جمعی را باید از روش‌های نوین تامین مالی که بیشتر مبتنی بر سرمایه اجتماعی هستند تا قوانین و مقررات مرسوم در نظام‌های مالی متعارف آغاز کنیم و در هر مورد به توضیح روش تامین مالی، بازشناسی ظرفیت‌ها و موارد استفاده آن ها بپردازیم.
در حال حاضر و مطابق با ادبیات تولید شده در این زمینه، تامین مالی خرد، تامین مالی نظیر به نظیر و تامین مالی جمعی، مجموعه مدل‌های نوین تامین مالی هستند. اگرچه این مدل‌ها در چند مورد با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند، اما از بسیاری جهات و در تقسیم بندی‌های مختلف، به عنوان جانشین یا شاخه‌ای از یکدیگر شناخته می‌شوند.
تامین مالی خرد را می‌توان به عنوان یک ساز و کار عرضه خدمات مالی گسترده تعبیر کرد که عمدتاً بر گروه‌های متقاضی با درآمد کم یا با جایگاه اعتباری پایین، تمرکز دارد. این گروه‌ها به دلیل ریسک‌های موجود، مورد توجه سرمایه‌گذاران کلان، بانک‌ها و موسسات مالی در دریافت خدمات تامین مالی متعارف قرار نمی‌گیرند. مهمترین کارکردهای یک مدل خوب تامین مالی خرد، کمک به توسعه اقتصادی، کاهش فقر، جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی و سودآوری کسب و کارهای خرد است. جامعه هدف در تامین مالی خرد در کنار افراد حقیقی، مجموعه‌ای از کارآفرینان، دارندگان کسب و کارهای کوچک و متوسط و فعالیت‌های تجاری غیرمتشکل است. با وجود اهمیت تامین مالی کسب و کارها به صورت خرد در اقتصاد کشورها، به دلیل الزامات قانونی در بانکداری متعارف، اکثر بانک‌ها در سیستم‌های متعارف نظارتی علاقه‌ای به حضور در این بازار ندارند و امر تامین مالی خرد بیشتر توسط موسسات پولی غیر بانکی انجام می‌شود.
علاوه بر این، تامین مالی نظیر به نظیر (P2P)، گونه‌ای دیگر از روش‌های مدرن تامین مالی است که روشی مبتنی بر فرایندهای سنتی بدون استفاده از ابزارهای واسطه ‌گری به حساب می‌آید. در این نوع تامین مالی، طرف تقاضا و طرف عرضه منابع به صورت مستقیم با یکدیگر ارتباط داشته و نرخ بهره در فرایند وام به صورت توافقی مشخص می‌شود. این روش تامین مالی مبتنی بر بستر اینترنت است و مزیت عمده این روش تامین مالی، رقابت دارندگان منابع مالی در نرخ‌های بهره و دسترسی متقاضیان به منابع با رنج‌های مختلف نرخ بهره است. پژوهش‌ها در کشور چین از افزایش 200 درصدی رشد تامین مالی به این طریق در طول سال‌های 2013 و 2014 خبر می‌دهد. این روش به دو صورت تامین مالی اشخاص و تامین مالی کسب وکارها اجرا می‌شود.
اما تامین مالی جمعی، مدلی از تامین مالی است که اگر چه به گواه تاریخ، این مدل تامین مالی در سال 1843 منجر به ساخت مجسمه‌ای نمادین در لندن شد، اما در روزگار معاصر و در مفهوم جدید برای اولین بار در سال 2008 در کتاب منابع جمعی، عنوان شد. دستاورد اصلی کتاب، بحث پیرامون اثرات هم‌افزایی منابع بود. مبتنی بر ایده هم افزایی منابع، تامین مالی جمعی تحت فضای وب شکل گرفت. در ادبیات موجود، تامین مالی جمعی در فعالیت‍های خیریه، اعطای قرض، وام و مشارکت در پروژه ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. پرداخت وام و مشارکت در این روش بیشتر پیرامون فعالیت‌های مبتنی بر کارآفرینی و کسب و کارهای کوچک و متوسط است. اهمیت و کارآیی این روش تامین مالی خود را در حجم استفاده شده از آن، برای تامین مالی طرح ها و کسب و کارها و رشد سالانه 150 درصدی صنعت نشان می‌دهد. در برخی از مطالعات این مدل تامین مالی را شبیه مدل تامین مالی نظیر به نظیر می‌دانند، با این تفاوت که در این روش امکان مشارکت سرمایه گذار بدون در نظر گرفتن نرخ بهره مشخص در طرح برای بهره بردن از سود سرمایه‌ای وجود دارد.
مزیت استفاده از روش تامین مالی جمعی چیست؟
متخصصان دانش مالی از این روش به عنوان یک انقلاب در صنعت تامین مالی نام می‌برند. دلیل این مسئله در این است که در وهله اول، امکان انتخاب به سرمایه‌گذار در پایش طرح‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌هایی که از مزایای تامین مالی در قالب شخص سرمایه پذیر بهره می‌برند وجود دارد و دوم، افزایش بهره‌وری سرمایه از طریق افزایش صرفه‌های به مقیاس، امکان قیاس همزمان تعداد زیادی طرح سرمایه‌گذاری از دیگر مزایای این مدل است.
تجربه استفاده از روش‌های تامین مالی نوین در جهان چگونه بوده است؟
در تامین مالی خرد در کشور سریلانکا و در سال 2009، سهم تعاونی‌های فعال در تامین مالی خرد نسبت به بانک‌های رسمی همچنان بالا بوده و ساختار اصلی تامین مالی خرد بر این تعاونی‌ها استقرار دارد. حضور 1500 تعاونی روستایی، 7400 جامعه تعاونی اعتبار صرفه جویی و تعداد کثیری از تعاونی‌های محلی گواهی بر این ادعا است. گستردگی فعالیت موسسات غیربانکی در این حوزه سبب شد که کمیته بال در سال 2010، مجموعه مقررات نظارتی بر موسسات پولی غیربانکی که عمدتا در ارائه خدمات اعتبار خرد فعال بوده‌اند را در قالب اصول راهمنای کلی، ارائه نماید.
در تامین مالی نظیر به نظیر می‌توان سایت زوپا را مثال آورد. سایت اینترنتی زوپا اولین درگاه اینترنتی در این حوزه با قدمتی در حدود ده سال دارد. این سایت اقدام به مشارکت تامین مالی کنندگان و سرمایه‌گذاران در پروژه‌هایی به ارزش یک پوند تا یک میلیون پوند می‌کند؛ این در حالیست که در ده ماه نخست سال 2015، این سایت اقدام به تامین مالی خرد افراد به ارزش 523 میلیون پوند کرده است. همچنین در طول چند سال اخیر، صنعت تامین مالی جمعی به سرعت در حال رشد است و بر طبق آمار این روش در سال 2015 بالغ بر 34 میلیارد دلار طرح را تامین مالی کرده است.