عصر بازار- برجام از جمله اتفاقاتی بود که پس از مدتها امید را به اقتصاد و بهخصوص بازار سرمایه ایران بازگرداند و موجب رشد بیسابقه شاخص بورس شد؛ اما در روزهایی که بورس ایران منتظر بهبود زیرساختها و ورود سرمایهگذاران خارجی بود، زمزمه خروج ترامپ از برجام تمام معادلات را برهم زد و نگرانی بزرگی را در دل اهالی بازار سرمایه ایران ایجاد کرد.
به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» ، برخی از کارشناسان اعتقاد دارند که خروج آمریکا از برجام میتواند بورس ایران را دچار چالشهای جدی کند و این در حالی است که گروهی دیگر، خروج ترامپ از برجام را بیاثر میداند. از این رو، پای صحبتهای محمود احترامی، کارشناس شرکت بینالمللی آلپاری نشستهایم تا بازار سرمایه ایران را در صورت خروج ترامپ از برجام پیشبینی کنیم.
با توجه به تاثیر برجام بر روند اقتصادی و سیاسی کشور، احتمال تصمیم ترامپ برای خروج از برجام را چگونه ارزیابی میکنید؟
ترامپ طبق روال گذشته هر چند ماه یکبار پشت تریبون حاضر شده و در خصوص توافق برجام با ایران صحبت میکند که تمام صحبتها نیز مقرضانه بوده و همیشه صحبت از بدبودن توافق به میان میآورد. تهدید ترامپ در خصوص کنارهگیری از برجام نیز همیشه همراه وی بوده و به نظر میرسد که سیاست رییس جمهور آمریکا ایجاد استرس برای طرفهای برجام است.
این طور که به نظر میرسد، ترامپ عزم راسخی برای خروج از برجام ندارد و این در حالی است که رئیس جمهور آمریکا در این مدت در اجرای تعهدات بسیار تخطی داشته است. به طوری که جوامع غربی به روشنی به اجرا نشدن برجام توسط ترامپ اعتراف کردهاند. اما با توجه به سیاستی که ترامپ در نظر گرفته، مبنی بر اینکه همیشه سایه خروج از برجام را بالای سر گروه 5 به علاوه یک و ایران نگه دارد؛ رفتارهای نابخردانه او در مواجه با موضوعات مختلف، این احتمال را نیز به ذهن میآورد که ممکن است، خروج از برجام را اعلام کند. اما به نظر میرسد، احتمال ماندن آمریکا در برجام نسبت به خروج از برجام سنگینتر است.
شما ماندن در برجام را محتملتر از خروج از آن دانستید، با این اوصاف، عوامل تاثیرگذار بر تصمیم برجامی ترامپ چیست؟
عوامل متعددی میتواند بر تصمیم رییس جمهور آمریکا در قبال برجام تاثیرگذار باشد که از آن جمله میتوان به ارتباطات طرفهای اروپایی برجام با آمریکا اشاره کرد. همانطور که در خبرها آمده است، در روزهای گذشته روسای جمهور طرفهای اروپایی توافق برجام مانند فرانسه، جلسات متعددی را در خصوص باقی ماندن در برجام برگزار کردند که گویا نتیجه حاصله از این جلسات مثبت بوده است. از دیگر عواملی که میتوان به آن اشاره کرد، فشار کشورهای معاند آسیایی از جمله عربستان به آمریکا است که به طور حتم با توافق حاصله برجام مشکل داشته و برای تخریب آن از هیچ تلاشی دست برنمیدارند.
در روزهای اخیر شاهد تغییر موضع شدید رهبر کره شمالی در خصوص انرژی هستهای بودهایم، آیا توافقات با کره شمالی در برجام تاثیرگذار است؟
در ماههای اخیر صحبتهای زیادی در خصوص جلسه ترامپ با "اون" رهبر کره شمالی از نقاط مختلف جهان شنیده میشود؛ نکته جالب در این خصوص عقبنشینی رییسجمهور کره شمالی از موضع پیشین خود است. این در حالی است که در ماههای پیشین رهبر کره شمالی به شدت بر جنگ با آمریکا تاکید میکرد که به یکباره و در روزهای گذشته تصمیم به مذاکره با آمریکا گرفت. نکته حائز اهمیت این است که ترامپ برای موفقیت در مذاکره با رهبر کره شمالی، نیاز مبرمی به حفظ توافق برجام با ایران دارد تا حداقل ظاهر خود را مثبت و طرفدار مذاکره نشان دهد.
در صورت ماندن یا خارج شدن آمریکا از برجام، چه اتفاقاتی برای اقتصاد و بازار سرمایه ایران رخ میدهد؟
ایران با توجه به موقعیت و منابع طبیعی که در اختیار دارد، نه تنها هیچ نیاز حادی به کشورهای توسعه یافته و یا در حال توسعه ندارد، بلکه آنها هستند که باید برای همکاری با ایران لحظه شماری کنند. برای اثبات این ادعا، میتوان به منابع عظیم نفت و گاز، موقعیت جغرافیایی بسیار مناسب کشور و نیروی جوان نخبهای که در داخل تربیت میشود، اشاره کرد.
داشتن هر یک از این عوامل آرزوی بزرگی برای کشورهای اروپایی است، اما متاسفانه مدیریت نادرست و خام فروشی منابع نفتی باعث شد تا اقتصاد کشور با نفت خام و گاز طبیعی گره بخورد و تحریم صادرات نفت خام، ما فشار زیادی به ایران وارد کند.
با خروج آمریکا از برجام برای اقتصاد کشور اتفاق بزرگی رخ نمیدهد؛ تنها ممکن است که در کوتاهمدت، اقتصاد و بازار سرمایه با چالشهایی مانند تغییرات نرخ ارز مواجه شوند و به همین دلیل مسئولان باید تدبیری اتخاذ کنند تا تاثیرات آن را به حداقل برسانند. بازار سرمایه کشور نیز از همان روزهای ابتدایی که صحبت مذاکرات برجامی بود، به این اتفاق واکنش نشان داده و قطعا شاهد این اتفاق در چند روز آینده خواهیم بود. به این صورت که اگر برجام باقی بماند، شاهد رشد شاخص و در غیر این صورت، شاهد ریزش آن خواهیم بود.
این اتفاق بر کدام یک از صنایع ایران بیشترین تاثیر را میگذارد؟
اولین صنایعی که به شدت به برجام متکی است، صنعت خودرو است؛ دلیل اصلی آن نیز قراردادهایی است که این صنعت پس از برجام با طرفهای اروپایی و به ویژه فرانسوی منعقد کرده است. همانگونه که پس از توافق برجام گروه خودرو روند صعودی مناسبی را طی کرد، در حال حاضر نیز لغو برجام، این گروه را با چالشهای زیادی روبرو میکند. از سوی دیگر، اگر برجام حفظ شود، با توجه به این که شرکتهای موجود در این گروه از نظر قیمتی در شرایط بسیار مناسبی قرار دارند، میتوان رشد مناسبی را برای سهام شرکتهای خودرویی در بازار سرمایه در نظر گرفت.
در روزهای گذشته شاهد التهاب شدید بازار دلار و سکه بودیم، در صورت خروج آمریکا از برجام چه اتفاقی برای این بازارها رخ خواهد داد؟
مهمترین بازارهایی که در هفتههای آینده دولت باید اقدامات کنترلی را برای آن، در نظر بگیرد، بازار ارز و طلا است. متاسفانه بازار ارز در سال 97 بسیار ملتهب بوده و این التهاب با سیاستهای انقباضی دولت اندکی فروکش کرد. اما پتانسیل آن برای التهاب دیگر، به واسطه ریسک خروج ترامپ از برجام وجود دارد که انتظار میرود بانک مرکزی در این خصوص با تدبیری بیشتری اقدام کند و مانع التهابات شدید در این بازار شود. بازار سکه نیز به طور مستقیم از قیمت ارز تاثیر میگیرد و بنابراین اگر دولت بتواند سیاستهای خود در بازار ارز را به درستی اجرا کند، شاهد آرامش در بازار سکه و طلا نیز خواهیم بود.
با توجه به صحبتهای مطرح شده، پیشنهاد شما برای فعالان بازار سرمایه چیست؟
فعالان بازار در این شرایط به دو دسته تقسیم میشوند؛ دسته اول افراد ریسکپذیری هستند که ترجیح میدهند، قبل از بیرون آمدن خبر ریسک آن را پذیرفته در بازار باقی بمانند. این گروه در قبال پذیرفتن ریسک و متناسب با آن، احتمال کسب سود مناسب را نیز دارند.
در طرف مقابل، گروه ریسکگریز قرار دارند که ترجیح میدهند، پیش از بیرون آمدن خبر، بازار را ترک و پس از مشخص شدن شرایط مجدد وارد بازار شوند. در حال حاضر بازار نشان میدهد که بیشتر فعالان ریسکگریز بوده و ترجیح میدهند که بیرون از بازار قرار داشته و نظارهگر ریسک و سود موجود در بازار باشند. اما به دلیل سودی که میتواند در آن سوی خبر وجود داشته باشد، نبودن در بازار با از دست دادن سود احتمالی برابر است. به این ترتیب، بهترین عملکرد در این گونه مواقع، حضور در بازار است.
البته حضور در بازار سرمایه باید به شکلی باشد که تنها چند درصد از سرمایه درگیر بازار شود و از اصلیترین نکاتی که باید در این بازار مورد توجه قرار گیرد، داشتن حد ضرر است. افرادی که در این مواقع در ابزار حضور دارند، باید به حد ضرر احترام گذاشته و به آن پایبند باشند. در صورت رفتاری به این شکل، فعالان بازار میتوانند در بازار حضور داشته و از سود احتمالی آن بهرهمند شوند.
به هر حال بازارهای مالی سودهای مناسبی را در مقابل ریسک معقول به فعالان اعطا میکنند و هیچ بازاری بدون ریسک نیست، اما باید ریسک انتخابی متناسب با سود کسب شده باشد. امید است تا ایران با تکیه بر تواناییها و داشتههای خود بتواند در مسیر توسعه قدم بردارد و این وابستگی به کشورهای توسعه یافته به حداقل ممکن برسد.