به گزارش پایگاه خبری «عصربازار» به نقل از روزنامه خراسان، در این راستا، یکی از حوزه‌های مهم، بورس اوراق بهادار است. بازاری که در هفته های اخیر، شروع به رکوردزنی‌های مجدد هسته ای خود کرده و در هفته گذشته نیز با رشدی 1900 واحدی، عملاً نشان داده که نسبت به نتیجه مذاکرات حساسیت زیادی دارد اما این رشد فزاینده چگونه و تا چه زمانی ادامه خواهد یافت؟ برای بررسی این موضوع باید مروری بر مهم‌ترین خصوصیات اصلی و حاشیه ای بازار سرمایه و بخصوص مشکلات ساختاری آن داشته باشیم.

حال و هوای بورس در دوران تحریم؛ رکود فعالیت یا سفته بازی
قبل از پرداختن به ویژگی‌ها و شرایط فعلی بازار سرمایه، توجه به مفهوم رونق در این بازار ضروری است. به گفته دکتر حسین عبده تبریزی، استاد حوزه تأمین مالی، هم اینک بخشی از آن چیزی که ما از آن به عنوان «رکود» تعبیر می‌کنیم، تعطیلی بازارهای سفته بازانه است. این نوع رکود در همه حوزه‌ها مانند مسکن اتفاق افتاده است، اما در بورس چون شاخص دارد، صدایش بلندتر شده است. بنا بر این تعابیری که هم اینک مطرح می‌شود مبنی بر این که شاخص بورس باید روزی 5 تا 10 درصد (پس از توافق) بالا برود، غیرمنطقی است و مستلزم بهبود ساختار بازار سرمایه است.

بورس و مشکلات ساختاری
هم اینک بورس کشور از برخی ضعف‌های ساختاری رنج می‌برد که می‌توان گفت در صورتی می‌تواند از ثمرات یک توافق خوب، بیشتر بهره مند شود که این ضعف‌های ساختاری به حداقل رسیده باشند. هم اینک این بازار از ضعف تحلیل، عدم حضور نهادهای مالی توانگر، عدم تنوع ابزارهای مالی، کارایی ضعیف، ضریب نفوذ پایین در بین خانوارها، مشارکت ضعیف در تأمین مالی شرکت‌ها و پروژه‌ها، بالا بودن هزینه معاملات و عمق پایین (دشواری نقدشوندگی) رنج می‌برد.
به عنوان مثال بر اساس گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه ایران، در ابتدای اردیبهشت سال جاری، حدود 33 درصد شرکت‌ها دارای سهام شناور تک رقمی بوده‌اند. این در حالی است که در راستای افزایش نقدشوندگی بازار، میزان بیشتری از سهام شناور شرکت‌های بورسی و فرابورسی مورد نیاز بوده و همین امر معضلات معاملات در این بازار را افزایش داده است.
هم چنین افشای شفاف و کامل اطلاعات توسط شرکت‌ها از مواردی است که علیرغم توجه کافی به آن در سال‌های گذشته، به تازگی به آن توجه شده است. توجه به این موضوع به تنهایی می‌تواند در کنار گزارش‌های تحلیلی منسجم اطمینان فعالان بازار را نسبت به وجود تقارن اطلاعاتی بالا برده و در نهایت نقدشوندگی بازار را افزایش دهد. از سوی دیگر بایستی توجه داشت که برای تسهیل حضور سرمایه گذاران خارجی در نتیجه توافق هسته ای، علاوه بر قوانین حمایت کننده، حداقل باید صورت‌های مالی شفاف که بر مبنای استانداردهای بین المللی تهیه و حسابرسی می‌شود، ارائه شود. هم چنین توسعه فناوری‌های معاملاتی در بازار سرمایه امری ضروری است.

بورس و هیجان زدگی
یکی از چالش‌های عمده ای که بورس کشور در دوره‌های زمانی متعدد؛ بخصوص بعد از مذاکرات هسته ای با آن مواجه بوده است، به عبارت ساده هیجان زدگی است. بررسی مقاطع گذشته مذاکرات هسته ای نشان می‌دهد بعد از هر توافق یا بهتر بگوییم تفاهم اولیه، رونق نسبی در بورس ایجاد شده که پس از مدتی تعدیل شده است. به عنوان مثال در سال 92 و در پی توافق ژنو، شاخص بازار سرمایه پس از روند صعودی کوتاه مدت حتی تا حدود 89 هزار واحد پیش رفت اما پس از یک بازه کوتاه مدت، با افت و تعدیل شاخص مواجه شد، لذا تا زمانی که این هیجان زدگی در بورس به دلایلی از قبیل تفکر کوتاه مدت به جای بلندمدت، رویکرد سفته بازی به جای ورود بلندمدت به بازار سهام و از همه مهم تر عمق کوتاه بازار سرمایه وجود داشته باشد، امکان برنامه ریزی بلندمدت برای حضور سرمایه گذاران واقعی در بورس وجود نخواهد داشت. البته می‌توان عمده این هیجان زدگی را در برخی مشکلات ساختاری نیز یافت.

بورس و حاشیه‌های تصمیم‌های کلان
هم اکنون تعویق برخی تصمیم‌های کلان و دولتی، بر بازار سرمایه اثر گذاشته است. از جمله این موارد می‌توان به تعیین نرخ خوراک پتروشیمی‌ها اشاره کرد که چندین ماه است در راستای منطقی سازی سود این صنایع و نیز توسعه صنایع پایین دست پتروشیمی به وزارت خانه‌های اقتصاد، صنعت و نفت واگذار شده است. هر چند هنوز از مهلت مقرر در این راستا تخطی نشده، اما؛ این امر به سهم خود ابهام در سرنوشت این صنایع که سهم عمده ای در بورس دارند را سبب شده است.
از سوی دیگر چندی پیش، در سایه اظهار نظرات متفاوت، نرخ سود بانکی کاهش یافت. این در حالی است که با وجود این کاهش، باز هم این نرخ‌ها نسبت به نرخ تورم و نیز میزان سودآوری واقعی صنایع فاصله معنی داری دارد، لذا منطقی تر شدن هر چه بیشتر این نرخ در سایه حرکت نظام مالی از بانک محور به بازار محور بودن در کشور، موضوعی است که به تدریج رخ می‌دهد و نمی‌توان به صرف ایجاد یک شوک مانند توافق احتمالی هسته ای به بهبود کوتاه مدت این عامل پایه ای در بورس کشور امید زیادی داشت.