به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» ، این اقدام ترامپ یکی از وعده‌های انتخاباتی بود که کمتر کسی باور می‌کرد، عملی شود؛ اما گویا وی عزم راسخی در اجرای تمامی وعده‌های انتخاباتی خود دارد. پس از اقداماتی که در یک سال گذشته انجام داد، اینک نوبت اعمال تعرفه‌ها بر کالاهای مختلف وارداتی کشور آمریکا است. در اقدامی دیگر، ترامپ اعلام کرد که احتمالا بر خودروهای وارداتی نیز تعرفه‌های قابل توجهی وضع خواهد می‌کند. با نگاهی دقیق‌تر بر عملکرد و رفتار مالی آمریکا در چند ماه گذشته و پس از انتخاب ترامپ به عنوان ریاست جمهوری آمریکا، می‌توان این گونه برداشت کرد که معادلات اقتصادی دنیا در حال تغییر است. اما به واقع چه اتفاقی رخ داده است که ترامپ تصمیم به اعمال تعرفه های سنگین بر فولاد و آلومینیوم گرفته است؟
"نفتا" متهم اصلی
با بررسی این موضوع و ریشه یابی آن، به پیمان نفتا می‌رسیم؛ پیمانی که گویا اصلا به مزاج دونالد ترامپ خوش نمی‌آید. پیمان NAFTA که مخفف عبارت North American Free Trade Agreement است، توافقنامه‌ای میان کانادا، مکزیک و آمریکا است که در سال 1994 و در زمان ریاست جمهوری بیل کلینتون به امضای طرفین رسیده است؛ البته ناگفته نماند که پیش‌نویس این توافقنامه در زمان رونالد ریگان تنظیم شده بود.
بر اساس این توافقنامه، تمامی موانع گمرکی بین این سه کشور از میان برداشته شده و این کشورها می‌توانند به صورت نامحدود اجناس و تکنولوژی را بین خود مراوده کنند. در حال حاضر حدود 1.5 میلیارد دلار کالا از مرز آمریکا و مکزیک عبور می‌کند؛ اما مشکل اصلی این پیمان کجاست که ترامپ را خشمگین کرده است؟. مشکل اصلی این است که این توافق امکان حرکت تکنولوژی و زیرساخت‌ها را از کشور آمریکا به داخل خاک مکزیک فراهم کرده تا شرایط ایجاد کار و اشتغال‌زایی به بهترین شکل ممکن در کشور مکزیک فراهم شود.
به عنوان نمونه، می‌توان به کارخانه خودروسازی فورد اشاره کرد که شرایط اشتغال مناسبی را برای مردم مکزیک فراهم کرده است؛ مخالفان پیمان نفتا معتقدند این شرایط شغلی می‌توانست در آمریکا ایجاد شود؛ البته ناگفته نماند که پیمان نفتا منجر به ایجاد شغل‌های جدیدی در آمریکا نیز شده است و اما از آنجائی که شغل‌های ایجاد شده به عنوان شغل اصلی محسوب نمی شوند، مورد توجه مردمان آمریکا قرار نگرفته است.
به طور کلی، ترامپ پیمان نفتا را بدترین پیمان در طول تاریخ دانسته و معتقد است این پیمان منجر به از دست رفتن فرصت‌های شغلی بسیاری در آمریکا و کمربند صنعتی (راست بلت) شامل ایالت‌های صنعتی نیویورک، پنسیلوانیا، ویرجینیای غربی، اوهایو، ایندیانا، میشیگان، ایلینوی، آیوا، ویسکانسین و بخش‌هایی از منطقه نیو انگلند شده است. مردم این مناطق به همین دلیل به ترامپ رای دادند تا بتواند مشکل ایجاد شده (از بین رفتن فرصت‌های شغلی) از طریق پیمان نفتا را حل کند.
ترامپ دنبال تغییر در "نفتا"
حال چگونه شد که ترامپ در قبال توافقنامه نفتا، اقدام به افزایش تعرفه فولاد و آلومینیوم کرد؟ با نگاهی به میزان صادرات آلومینیوم به آمریکا، درمیابیم که کانادا با صادرات حدود 5.6 میلیون تن فولاد در سال 2017 به کشور آمریکا، رتبه نخست را در لیست کشورهای صادرکننده فولاد به آمریکا از آن خود کرد و مکزیک با صادرات بیش از 3 میلیون تن رتبه چهارم را کسب کرده است.
به عبارتی دیگر، این دو کشور که در پیمان نفتا با آمریکا متحد هستند، مجموعا در سال 2017 حدود 35 درصد از واردات فولاد آمریکا را تامین می‌کردند و این گونه است که ترامپ برای گرفتن امتیاز از کشورهای طرف معامله خود در پیمان نفتا، اقدام به امتیازگیری می‌کند. ترامپ در روزهای گذشته به روشنی هر چه تمام‌تر اعلام کرده که در صورتی تعرفه‌های واردات فولاد و آلومینیوم لغو خواهد شد که تغییرات جدیدی در پیمان نفتا انجام شود. تغییرات ساده و گذرا نیز مورد پذیرش ترامپ نیست و معتقد است که باید چارچوب پیمان نفتا به کلی تغییر کند.
اشتغال‌زایی؛ مسئله این است!
حال سوال اساسی اینجاست که آیا ترامپ می‌تواند یک تنه و بدون اجازه کنگره از پیمان نفتا خارج شود؟ پاسخ مثبت است؛ ترامپ می‌تواند به تنهایی تصمیم به خروج از پیمان نفتا بگیرد، اما باید 6 ماه قبل از خروج، به کشورهای طرف پیمان، یعنی مکزیک و کانادا اطلاع دهد. البته آثار و تبعات پیمان نفتا برای کشورهای عضو پیمان به سادگی قابل شناسایی نیست و قطعا با خروج از نفتا مشکلاتی نیز برای آمریکا بوجود خواهد آمد؛ چرا که بسیاری از شغل‌ها در اقتصاد آمریکا، وابستگی قابل توجهی به پیمان نفتا دارد که با خروج آمریکا، با مشکل مواجه خواهند شد.
این در حالی است که در این شرایط، مشکل اصلی آمریکا که اشتغالزایی است، به طور قابل توجهی رفع می شود. مشکلی که بسیاری از تحلیلگران و مسئولین آمریکا به آن اذعان داشته و معتقدند که پیمان نفتا منجر به از بین رفتن بسیاری از فرصتهای شغلی در آمریکا شده است.
خودروسازان برندگان نفتا
برندگان اصلی پیمان نفتا که از زمان منعقد شدن آن حداکثر بهره را برده‌اند، کارخانجات تولید خودرو هستند؛ چرا که نیروی کار در مکزیک ارزان بوده و این کارخانجات با انتقال خط تولید به کشور مکزیک موفق شده‌اند تا هزینه‌های تولید خود را کاهش داده و سود بیشتری کسب کنند. از جمله کارخانجات خودروسازی که منتصب به آمریکا است، اما در کشور مکزیک خط تولید دایر کرده‌اند، می‌توان به "فورد" و "جی‌ام" اشاره کرد.
فورد اخیرا اعلام کرده که قصد دارد، خط تولید جدیدی در مکزیک راه بیاندازد که این تصمیم فورد، اعتراض آمریکایی‌ها را در بر داشته است؛ از جمله مزیت‌هایی که پیمان نفتا برای آمریکایی‌ها به همراه داشته و دارد، ارزان بودن کالاهای تولیدی در کشور مکزیک است. از آنجائی که نیروی کار در مکزیک نسبت به آمریکا ارزان‌تر است، اجناس مختلف مکزیکی جذابیت خرید بیشتری نزد آمریکایی‌ها دارد. اما در حال‌حاضر ایجاد فرصت‌های شغلی برای آمریکا در اولویت قرار داشته و هیچ موضوع دیگری را بر این موضوع ارجح نمی‌داند.
افزایش هزینه تولید شرکت‌های آمریکایی
نکته‌ای که به نظر بسیاری از تحلیلگران مالی، دونالد ترامپ در تصمیم اعمال تعرفه بر فولاد و آلومینیوم به آن توجه نکرده است، افزایش هزینه تولید برای صنایعی است که در آمریکا فعال هستند. شرکت‌هایی که از فولاد و آلمینیوم به عنوان مواد خام استفاده می‌کنند و قطعا با اعمال تعرفه بر مواد خام وارداتی می‌تواند صنایع مختلفی را در آمریکا تحت الشعاع قرار دهد.
افزایش هزینه تولید می‌تواند بهای تمام شده کالا را افزایش و در ادامه منجر به افزایش سطح قیمت‌ها شود؛ اعلام خبر افزایش تعرفه فولاد و آلومینیوم در روزهای گذشته منجر شد تا شاخص بورس‌های آمریکا در ساعات نخست اعلام خبر، ریزش داشته و به رنگ قرمز دربیایند، اما پس از گذشت چند روز، شرایط بازارهای بورس آمریکا به حالت عادی بازگشت.
با نگاهی دقیق‌تر می‌توان اثر تعرفه‌های اعلامی بر صنایع دیگری که فولاد و آلومینیوم به عنوان مواد مستقیم در تولید دخالت ندارند را مورد بررسی قرار داد. به عنوان مثال جان مادرسل، مسئول بخش تحقیقات شرکت آی اچ اس مارکیت اعلام کرد که در صورت وضع تعرفه‌ها توسط دولت ترامپ بر واردات فولاد و آلومینیوم، می‌تواند قیمت قوطی‌های کنسرو را که در بسته‌بندی مواد غذایی استفاده می‌شود، حدود 7 درصد افزایش دهد. این در حالی است که در صورت عدم اعمال تعرفه، این افزایش قیمت حدود 2 درصد خواهد بود.
همانطور که ملاحظه می‌شود، تصمیم اخیر ترامپ در خصوص اعمال تعرفه بر واردات فولاد و آلومینیوم، تاثیرات متفاوتی را بر اقتصاد آمریکا و اقتصاد جهانی خواهد گذاشت؛ برخی معتقدند این اعمال تعرفه منجر به بروز جنگ تجاری بین قدرت‌های اقتصادی در سطح دنیا خواهد شد. اما این تصمیم تبعات مختلفی را برای اقتصاد آمریکا به دنبال خواهد داشت؛ تبعاتی که گویا ترامپ هیچ گونه نگرانی در خصوص آنها ندارد و به تنهایی مسئولیت تمامی اتفاقاتی که در آینده رخ خواهد داد را به گردن خواهد گرفت.
محمود احترامی، کارشناس شرکت بین المللی آلپاری