به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» به نقل از دنیای اقتصاد ،براساس آنچه از سوی فرزانه شرفبافی مطرح شده است، مجوزی که از سوی اوفک (اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا) برای خرید هواپیماها صادر شده، تا سال 2020 اعتبار دارد و پس از آن باید مجددا این مجوزها تمدید شود؛ از این رو تمدید مجدد این مجوزها در گرو تصمیم‌هایی است که باید از سوی دولت آمریکا اتخاذ شود.

بنابراین طرف ایرانی نیز تنها دو سال فرصت دارد تا برای بهره‌برداری از این زمان، منابع مالی مورد نیاز را برای تحویل این تعداد هواپیما تامین کند. در همین راستا مدیرعامل ایران‌ایر عنوان کرده که مشکلی برای تامین مالی خرید هواپیماها وجود ندارد. ایران‌ایر برای آنکه بتواند سفارش‌های خود را به موقع تحویل بگیرد، باید بابت هواپیماها پیش‌پرداخت بدهد. این درحالی است که تاکنون پیش‌پرداختی بابت خرید هواپیما به بوئینگ پرداخت نشده و به همین علت هم این هواپیماساز آمریکایی هنوز سفارش ایران را به‌صورت رسمی منتشر نکرده است. چراکه این شرکت زمانی این کار را انجام می‌دهد که پیش‌پرداخت را دریافت کند. با این حال مقامات ایرانی هنوز هم می‌گویند بوئینگ نخستین هواپیمای سفارش ایران را تا اواخر سال‌جاری میلادی تحویل خواهد داد. از سوی دیگر ایرباس تاکنون سه فروند هواپیما و «ای‌تی‌آر» نیز 8 فروند هواپیما را به ایران تحویل داده است. اما گفته می‌شود که این هواپیماها به‌صورت نقدی و با استفاده از منابع صندوق توسعه ملی و منابع موجود در ایران‌ایر خریداری شده است. برخی از کارشناسان بر این باورند که تاخیر در فاینانس هواپیماهای خریداری شده به هراس بانک‌های اروپایی از جریمه‌های آمریکا برمی‌گردد. هرچند ایرباس و بوئینگ و «ای‌تی‌آر» قرار بود هواپیماهای خریداری‌شده را فاینانس کنند؛ اما مقامات ایرانی چندی پیش عنوان کردند که می‌خواهند فاینانس با سود کمتر و دوره بازپرداخت طولانی‌تر را جذب کنند. به گفته متولیان صنعت هوایی کشور، شرکت‌های هواپیماساز، تامین مالی را گران‌تر از بازار انجام می‌دهند. از سوی دیگر مدت زمان بازپرداخت فاینانس شرکت‌ها، کوتاه است و ایران‌ایر نیاز به فاینانس با مدت زمان 12، 15 و 18 سال دارد.

مقامات ایرانی چندین بار از مذاکره با فاینانسورهای خارجی سخن به میان آورده‌اند. مذاکراتی که هیچ‌گاه جزئیات آن منتشر نشده و هنوز هم به نتیجه نهایی و قطعی نرسیده است. اما آنها همچنان امیدوارند که بتوانند تامین مالی را هر چه سریع‌تر انجام دهند. البته گاهی به‌صورت جسته و گریخته، در مورد مذاکره با فاینانسورهای خارجی مطالبی منتشر می‌شود. به‌عنوان مثال گفته شده مناقصه‌ای درخصوص فاینانس هواپیماهای برجامی میان شرکت‌های متقاضی برگزار شده و براساس آمارها 5 شرکت‌ در میان شرکت‌های فاینانسور قرار گرفتند؛ اما به‌دلیل بروز تهدیدات جدید در فضای بین‌المللی، این تعداد به دو شرکت کاهش پیدا کرده که به‌رغم مشکلات قرار است تا پایان سال‌جاری قراردادهای نهایی با آنها به نتیجه برسد. یکی از این دو شرکت برای انجام فاینانس، شرکت اروپایی و دیگری از چین خواهد بود. پس از آن، مدیرعامل هما از اضافه شدن 14 فروند هواپیمای نو در سال 97 با پشتیبانی مالی دو کشور فرانسه و ایتالیا خبر داد و در مورد روش‌های تامین مالی خرید هواپیما اظهار کرده بود: فرانسه و ایتالیا خط اعتباری ویژه تامین کرده‌اند که قرار است بخشی از این منابع به ایران‌ایر اختصاص یابد و در راستای قرارداد هما با ایرباس و «ای‌تی‌آر» هزینه شود. علاوه بر این، اخیرا فرانسه برای خریداران ایرانی خط اعتباری یورو پایه را ارائه کرده است. اما اصغر فخریه‌کاشان، قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل در این باره به «دنیای اقتصاد» گفت: اگر قرار باشد از این خط اعتباری برای خرید هواپیماهایمان استفاده کنیم، باید ضمانت دولتی بدهیم. اما به‌دلیل اینکه قصد نداریم از ضمانت‌نامه دولتی استفاده کنیم، نمی‌توانیم از این خط اعتباری نیز بهره‌مند شویم.

براساس این گزارش، استارت نوسازی ناوگان هوایی ایران پس از برجام و همزمان با سفر رئیس‌جمهوری ایران به فرانسه زده شد. سفری که امضای تفاهم‌نامه خرید ایرباس را برای ایران به همراه داشت. پس از آن رقیب سرسخت آمریکایی ایرباس یعنی بوئینگ نیز به میدان آمد و توانست 80 فروند هواپیمای خود را به ایران‌ایر بفروشد. «ای‌تی‌آر» نیز از قافله عقب نماند و هواپیماهای ملخی خود را به ایران فروخت. اما به جز ایران‌ایر، شرکت‌های هواپیمایی دیگر نیز برای خرید هواپیما با شرکت‌های مذکور وارد مذاکره شدند و توانستند قرارداد خرید امضا کنند.

اما ایرباس با تحویل سه فروند هواپیما از 100 فروند هواپیمای سفارشی به ایران‌ایر، نسبت به رقیب خود پیشتاز است. «ای‌تی‌آر» نیز با تحویل 8 فروند از 20 فروند سفارشی به ایران‌ایر، توانسته بخشی از قراردادش با ایران را اجرایی کند؛ ولی بوئینگ هنوز هواپیمایی را به ایران‌ایر تحویل نداده است. البته قرار بر این بود که ایرباس علاوه بر این هواپیماها، 4 فروند هواپیمای ایرباس 320 تا پایان سال 2017 و 5 فروند هواپیمای 321 ایرباس نیز در سال 2018 به ایران تحویل بدهد که به دلیل تاخیر در پرداخت پیش‌پرداخت‌ها این برنامه عملی نشد. نخستین هواپیمای ایرباس مدل A321، بیست و سوم دی‌ماه 1395 به تهران وارد شد. دومین فروند با مدل 330 سری 200 نیز بیست و یکم اسفندماه همان سال در فرودگاه مهرآباد بر زمین نشست و پنجم فروردین 96 هم سومین هواپیمای ایرباس 330 سری 200 به ایران‌ایر تحویل داده شد.
دست‌انداز تحویل هواپیما

مدیرعامل ایران‌ایر در گفت‌وگو با این شبکه خبری گفته است: «ایران‌ایر در تامین مالی هواپیماهایی که از بوئینگ و ایرباس می‌خرد، مشکلی ندارد و نخستین بوئینگ را اواخر امسال دریافت خواهد کرد؛ اما این شرکت هنوز سفارش ایران را منتشر نکرده است.» فرزانه شرفبافی عنوان کرده است: «ایران‌ایر در تامین مالی هواپیمایی‌هایی که از بوئینگ و ایرباس می‌خرد، مشکلی ندارد اما درصورتی که آمریکا مجوز صادرات را تمدید نکند، تحویل این هواپیماها با مانع مواجه می‌شود.» او در حاشیه کنفرانس یورومانی ایران در پاریس اظهار کرده است:‌ «ایران‌ایر نخستین هواپیمای مسافربری بوئینگ را اواخر امسال دریافت خواهد کرد. همچنین انتظار می‌رود هواپیماهای ایرباس سفارشی ایران (سفارش داده شده مطابق با نیازهای ایران) را از سال آینده دریافت کند.» به گفته شرفبافی، «تحویل از سوی بوئینگ در سال 2018 و از سوی ایرباس در سال 2019 صورت خواهد گرفت و ما هیچ مشکلی برای تامین مالی این قراردادها نداریم.»

اگرچه ایران‌ایر با بوئینگ برای خرید 80 فروند هواپیما و با ایرباس برای خرید 100 هواپیما توافق کرده است اما تاکنون تنها چند فروند از این هواپیماها را در میان آنچه بانکداران کمبود تامین مالی برای ایران می‌خوانند، دریافت کرده است. این مشکل نیز ناشی از ترس بانک‌های غربی برای مواجه شدن با جریمه‌های آمریکاست. منابع صنعتی می‌گویند یک دلیل اصلی عدم پیشرفت این موضوع این است که ایران‌ایر در پرداخت پیش‌پرداخت‌ها کند عمل می‌کند. این درحالی است که بوئینگ و ایرباس برای آغاز ساخت جت‌های جدید به آن نیاز دارند. شرفبافی نیز بدون ارائه جزئیات تایید کرده است که پیش‌پرداخت‌ها واریز نشده است.

منابع صنعتی با توجه به فاصله زمانی بین دادن سفارش و دریافت آن، که برای سفارش قطعات این هواپیماها به خصوص مدل دوربرد 777 اس مورد نیاز است، نسبت به اینکه آیا هواپیماهای بوئینگ در اوایل سال 2018 تحویل داده خواهند شد، ابراز تردید می‌کنند. جان لیهی، مدیر فروش سابق ایرباس در ماه ژانویه با اشاره به اهمیت پیش‌پرداخت‌ها گفته بود برنامه‌ریزی برای تحویل به ایران ممکن است انجام نشود. ایران‌ایر تاکنون سه جت ایرباس که در اصل برای شرکت‌های هواپیمایی دیگر ساخته اما تحویل داده نشده بود و 8 هواپیمای «ای‌تی‌آر» دریافت کرده است. رویترز نوشته است: «پس از توافق هسته‌ای در سال 2015 ایران می‌تواند هواپیما خریداری کند؛ اما به علت اینکه تعداد زیادی از قطعات این هواپیماها در آمریکا ساخته می‌شود، تحویل آنها نیازمند مجوز اوفک است. مجوزهای کنونی در پایان سال 2020 منقضی خواهد شد و برای اینکه تحویل‌ها به‌صورت کامل انجام شود، باید تمدید شوند.»

شرفبافی در این باره تصریح کرده است: «اینکه مجوزها تمدید شوند یا نه، باید منتظر ماند و دید که چه می‌شود؛ این به آمریکا بستگی دارد.» او توضیح داده است: «براساس برنامه تحویل، دوره اول که مجوزهایش تا سال 2020 اعتبار دارد، شامل دریافت 37 تا 38 فروند از ایرباس و 15 فروند از بوئینگ و تمامی 20 فروند ای‌تی‌آر است.» به گفته او، «براساس این مجوز، ما باید از این چارچوب زمانی بهره‌برداری کنیم.»