عصر بازار- سازمان مدیریت صنعتی از سال ۱۳۷۷ رتبهبندی شرکتهای برتر ایران را هر ساله انجام داده است و این رتبهبندی با الهام از رسالت سازمان که فراهم کردن آمار و اطلاعات شفاف و مفید در مورد بنگاههای اقتصادی کشور و کمک به شکلگیری فضای روشنتری از کسب و کار اقتصادی است، ارائه میشود و به مدیران بنگاههای اقتصادی، سیاستگذاران و پژوهشگران کمک میکند تا شناخت و درک دقیقتری از مقیاس، ساختار مالی و اقتصادی صنایع و بنگاههای اقتصادی بزرگ کشور داشته باشند.
به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» ، بهعبارت دیگر، از آنجایی که رونق و رکود بزرگترین شرکتهای ایران، به دلیل وجود ارتباطات گسترده پسین و پیشین به سرعت در کلیه سطوح اقتصاد کشور آثار خود را بروز خواهد داد، سازمان مدیریت صنعتی با تهیه این فهرست تلاش میکند که تصویری سالانه و متکی به آمارهای کمی قابل اعتماد، از چگونگی تغییرات در آرایش بنگاههای بزرگ کشور و صنایع و فعالیتهای اقتصادی مختلف در کنار یکدیگر ارائه دهد. همچنین با لغو تحریمها و ورود سرمایهگذاران خارجی، IMI100 میتواند به عنوان مرجع شناسایی شرکتهای برتر ایران شناخته شود. از این رو با مجید درویش، مدیر رتبه بندی شرکت های برتر ایران در خصوص ضرورت رتبهبندی و روند این امر در سال جاری گفتوگویی داشتهایم که در ادامه مشروح آن را میخوانید.
با توجه به اینکه بیستمین سال رتبهبندی را پشت سر میگذاریم، انتظار بلوغ در این زمینه داریم، با این حساب روند استقبال شرکتها چگونه است؟
امسال بیستمین سال رتبهبندی است و این پروژه از سال 1377 با معرفی 100 شرکت برتر آغاز به کار کرد؛ معیار انتخاب شرکتها هم در وهله نخست شاخص فروش و در آمد شرکتها بود. پیش از این نیز اعلام کردهایم که انتخاب شرکتهای برتر الهام گرفته شده از شرکت فورچون بود و این شرکت نیز براساس همین معیار، 500 شرکت برتر جهان را هر ساله معرفی میکند. البته پس از سال اول، هر ساله تعداد معیارهای ارزیابی با هدف بالا رفتن دقت در انتخاب شرکتها افزایش یافته و اکنون تعداد معیارهای ارزیابی به 33 شاخص رسیده است.
همچنین بعد از سالهای اولیه بر اساس استقبال و درخواستی که شرکتها داشتند، به تعداد شرکتهای رتبهبندی اضافه شد و به 500 شرکت رسید. از سوی دیگر، باید به گزارشات تحلیلی هم اشاره کنم که نسبت به سالهای اولیه بسیار متفاوت است؛ در سالهای اول تمامی شرکتها در یک لیست عمومی قرار می گرفتند. به این معنی که نوع فعالیت شرکت مد نظر قرار نمیگرفت و شرکتها به دور از نوع طبقهبندی در این فهرست با یکدیگر مقایسه میشدند. برای مثال یک لیست شرکتهای صنعتی وجود داشت که تمامی شرکتهای بانکی، بیمهای، خودروسازیها و... در آنها قرار می گرفت. آن فهرستها حفظ شده است اما تغییری که داشتهایم، طبقهبندی و رتبهبندی شرکتها به صورت جداگانه است. برای مثال یک شرکت در گروه صنعتی خود رتبهبندی میشود. از این رو میتوان گفت فهرست عمومی تصویری کلی از بنگاههای اقتصادی و کسبوکار کشور نشان و پارامترهایی که برای تصمیمگیریهای کلان کشوری احتیاج است را پوشش میدهد. بنابراین، این رتبهبندی برای دولت و سیاستگذاریهای کلان و دستگاههای حکومتی موارد استفاده عمدهای دارد.
یکی از مهمترین گروههای صنعتی کشور بانکها هستند که طبق دستور بانک مرکزی باید صورتهای مالی خود را به IFRS تبدیل میکردند، این در حالی است که هنوز بسیاری از بانکها نتوانستهاند این امر را اجرایی کنند؛ آیا رتبهبندی IMI100 در خصوص بانکها براساس صورتهای مالی IFRS انجام شده است؟
اتفاق ویژهای که در رتبهبندی امسال شاهد آن هستیم به گروه بانکیها بازمیگردد؛ همانطور که اشاره کردید بانکها ملزم به ارائه صورتهای مالی خود بر اساس استانداردهای جهانی بودند که متاسفانه برخی از بانکها نتوانستند صورتهای مالی خود را به رتبهبندی برسانند. با این اوصاف بانکهایی که در این رتبهبندی حضور دارند، صورتهای مالی IFRS مورد تایید بانک مرکزی داشتهاند. بنابراین در رتبهبندی امسال جای بسیاری از بانکهای بزرگ و معروف خالی است.
صورت مالی شرکتهای بورسی و بانکها به ترتیب به تایید سازمان بورس و بانک مرکزی میرسد، راستی آزمایی اطلاعات شرکتهایی که در این دو گروه جا ندارند، چگونه مورد بررسی قرار میگیرد؟
به دلیل کمی بودن شاخصهای معیار ارزیابی، اساس صورتهای مالی خوداظهاری است، اما همین صورتهای مالی نیز به تایید حسابرس قانونی میرسد. شرط پذیرش شرکتها در رتبهبندی IMI100، تایید صورت مالی توسط حسابرس امین سازمان حسابرسی است و از این رو شرکتها در کنار ارائه صورتهای مالی ملزم به پیوست گزارش حسابرس هستند.
"میزان فروش" به عنوان معیار اصلی رتبهبندی IMI100 است، آیا میزان فروش میتواند معیار مناسبی برای ارزیابی شرکتها باشد؟
شاخص فروش یا همان میزان درآمد نقش اساسی را در IMI100 ایفا میکند؛ این امر از اینجا نشات میگیرد که از نگاه مالی و اقتصادی، میزان فروش شاخص مهمی است و در واقع شرکتی که دارای درآمد بالایی است، تاثیرگذاری بیشتری در اقتصاد کلان کشور از نظر اشتغالزایی و گردش مالی دارد.
دیگر کشورهای جهان نیز توجه ویژهای بر شرکتهای بزرگ خود دارند و عموما شرکتهای کوچک در کنار این شرکتها رشد و توسعه پیدا میکنند و بسیاری از شرکتهای کوچک و متوسط به شرکتهای بزرگ وابسته هستند؛ به طور مثال اگر شرکتهای خودرو سازی تعطیل شوند، شرکتهای قطعهسازی نیز در ادامه از بین خواهند رفت. اقتصاد کشورهای توسعه یافته همواره با شرکتهای بزرگ آن کشور شناخته میشوند و در واقع 100 شرکت برتر کشور، شناسنامه اقتصاد ملی محسوب میشوند.
اهمیت شرکتهای بزرگ بر کسی پوشیده نیست و بنابراین شاخص فروش از اهمیت بالایی برخوردار است که به عنوان فیلتر برای حضور شرکتها در IMI100 نیز در نظر گرفته میشود. با این حال فروش تنها شاخص ارزیابی IMI100 نیست، بلکه تنها شاخص اولیه برای راهیابی شرکتها به جمع 500 شرکت برتر است و پس از آن شرکتها براساس 32 معیار دیگر از جمله میزان سود، سطح اشتغالزایی، صادرات، میزان بازدهی، گردش دارایی و... مورد ارزیابی قرار میگیرند.
با توجه به روند پیشرفت دنیا به سمت شرکتهای دانش بنیان و استارتاپی، شاهد توسعه این شرکتها در ایران نیز هستیم، آیا شرکتهای دانش بنیان توانایی حضور در فهرست IMI100 را دارند؟
یکی از فیلترهای حضور در فهرست IMI100 درآمد بالای 20 میلیارد تومان است؛ اگر شرکتهای دانشبنیان هم این میزان از درآمد را داشته باشند، میتوانند حضور داشته باشند، اما به طور کلی به دلیل تازه تاسیس بودن شرکتهای دانش بنیان، چنین درآمدی ندارند و نمیتوانند از این فیلتر رد شوند.
از سوی دیگر، نبود شفافیت از جمله مشکلاتی است که برخی شرکتهای استارتاپی و بعضی دیگر از شرکت را از رتبهبندی دور میکند؛ شرکتها به دلایل گوناگون، تمایلی به افشای دقیق صورتهای مالی خود ندارند و از جمله این دلایل میتوان به فرار از مالیات یا اقتصاد سیاسی اشاره کرد. فهرست IMI100 باشگاه شرکتهای بزرگ است و در واقع از ابتدا هدف این فهرست رتبهبندی شرکتهای کلان و تاثیرگذار در اقتصاد و کسبوکار و معرفی آنها بوده است.
روند رشد شرکتها برای حضور در IMI100 از سال اول تاکنون چگونه بوده است؟
روند استقبال و رشد کمی حضور شرکتها تا سال گذشته صعودی و رو به رشد بوده است و همانطور که اشاره کردم، IMI100از رتبه بندی 100 شرکت برتر شروع شد و اکنون به 500 شرکت برتر رسیده است. البته تصمیم گرفته شده است که این رتبهبندی در حد همین 500 شرکت به دلیل مقایسههای جهانی باقی بماند.
نحوه شناسایی شرکتها چگونه است و آیا فراخوانی برای حضور در رتبه بندی دارید یا شرکتها برای حضور به شما مراجعه میکنند؟
شرکتها به دلیل استفاده از اطلاعات تولید شده در رتبهبندی برای برنامهریزیهای خود به صورت داوطلبانه و با تمایل خود وارد این رتبهبندی میشوند. در واقع تحلیلهایی که بر شاخصها در زمینه سودآوری و درآمد و... داده میشود، برای شرکتها جهت برنامهریزی ضروری است.
از سوی دیگر، حضور در فهرست IMI100 به ارتقاء برند این شرکتها کمک بزرگی میکند و حضور در این فهرست، به دلیل مرجع بودن و چاپ شدن به زبان انگلیسی، شرکتها را به عنوان یک نهاد استاندارد و معتبر معرفی میکند. به خصوص اینکه پس از برجام و مشارکت با شرکتهای تجاری خارجی، این فهرست کاربرد بیشتری دارد و هدف فهرست IMI100 در وهله نخست اعتباردهی به شرکتهای حاضر در لیست است و در این جهت گواهینامهای به صورت فارسی و انگلیسی به شرکتها داده میشود که رتبه آنها در این گواهینامه ثبت شده است و شرکتها در بسیاری از نمایشگاههای بینالمللی از این گواهینامه برای معرفی جایگاه خود در اقتصاد کشور استفاده میکنند.
همانند سال گذشته فهرست IMI100 در بهمن ماه منتشر میشود؟
طبق روال هر ساله فهرست IMI100 امسال نیز بهمن ماه، در همایش رتبهبندی که روز بیست و نهم در سالن همایشهای صدا و سیما با حضور مسئولان کشوری برگزار میشود، منتشرخواهد شد. البته همانطور که اشاره کردم در سال جاری به دلیل تاخیری که برخی از بانکها در ارائه گزارشات خود داشتند، برگزاری همایش حدود 20 روز عقب افتاد.