به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» ، نتیجه مستقیم این وضعیت، ضرورت و توجه جدی در به کارگیری ساز و کارهای موثر در حفظ و ارتقاء رضایتمندی مشتریان و به تبع آن، فروش از طریق کیفیت بخشی به خدمات و ارزش آفرینی بیشتر برای مشتریان می‌باشد. این در حالی است که طبق تحقیقات انجام شده، اگر سیستم توزیع و فروش در ایران اصلاح و مدرن شود، هزینه تمام شده برای مصرف ‌کنندگان می‌تواند تا 20 درصد کاهش یابد. با این اوصاف اسم "فروشگاههای زنجیرهای رفاه" از آن اسمهایی است که برای همه ایرانیان آشناست. رفاه در سالهای اخیر تغییرات زیادی تجربه کرده و اکنون به عنوان یک شرکت خصوصی فعالیت خود را ادامه میدهد. در همین راستا برای اطلاع پیدا کردن از جزییات صنعت خرده فروشی و فروشگاه رفاه پای صحبت های فرشید گلزاده کرمانی، مدیرعامل فروشگاههای زنجیرهای رفاه و نایب رئیس اتحادیه فروشگاههای زنجیرهای نشستیم که در ادامه مشروح آن را میخوانید.
در ابتدا توضیحی در خصوص صنعت خرده فروشی در دنیا و توسعه این صنعت در ایران بفرمایید.
صنعت خرده‌فروشی نبض اقتصادی هر کشوری است. یعنی اگر این صنعت بهینه کار کند، می‌توانیم بگوییم اوضاع اقتصادی آن کشور خوب است. در دنیا، شرکت‌های خرده‌فروشی جزو شرکت‌های بزرگ محسوب می‌شوند و در کشورهای پیشرفته معمولا یک شرکت خرده‌فروشی جزو 10 شرکت برتر آن کشور است. به‌طور مثال، شرکت وال مارت یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های آمریکایی است که جایگاه ویژه‌ای هم در اقتصاد این کشور و حتی تحقق سیاست های رفاهی و اجتماعی دارد. طبق آمارها کمتر از 8 درصد از صنعت خرده‌فروشی در ایران مدرن شده است. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته دنیا، صنعت خرده‌فروشی مدرن بیش از 80 درصد از سهم خرده فروشی کشور را داراست و این موضوع بیان می‌کند که این صنعت در ایران چه برای شرکت‌های خارجی و چه برای شرکت‌های داخلی پتانسیل پذیرش ورود بازیگران جدید را دارد. همانطور که میبینیم تمایل و اشتیاق سرمایه گذاران و شرکت های مختلف برای ورود به بازار ایران در دو سال اخیر به طور جدی افزایش یافته است. در واقع این صنعت یکی از حوزه ها و زیرساخت‌های ضروری برای کشور ما به شمار می رود و اگر فروشگاه‌های زنجیره‌ای گسترش پیدا کند حتی با فرض تهدیدی برای مغازه های کوچک و سنتی، برآیند اشتغال مثبت خواهد بود و در عوض هزینه‌های لجستیک و قیمت تمام شده برای مصرف‌کننده کاهش می‌یابد و اینها یعنی اینکه امکان تولید بهتر برای تولید‌کننده مهیا میشود. با این اوصاف توسعه این صنعت می‌تواند گستره وسیعی از ذینفعان را منتفع کند و دولت یازدهم نیز عزم جدی برای توسعه صنعت خرده‌فروشی ایران دارد که یکی از اتفاق‌های خوبی که در این زمینه افتاد، تشکیل اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای بود که سابقه موضوع‌ و مطالبه آن بیش از 10 سال پیگیری می‌شد. با این حال تغییرات در صنعت خرده‌فروشی زمان‌بر است، چون به فرهنگ‌پذیری و آموزش بستگی دارد. می‌توان گفت، رفاه در بین شرکت‌های ایرانی جزء پیشروهای این صنعت در ارائه خدمات و کالا، قیمت‌ مناسب و ارزان، شبکه توزیع گسترده و تخفیفات در سراسر کشور است. در واقع رفاه ادعا میکند، سبد خرید این شرکت از سایر فروشگاه‌ها ارزان‌تر است؛ همچنین یکی از شفاف ترین شرکت ها در زمینه مالی است و تنها شرکت فروشگاه های زنجیره ای در بورس است.

بزرگترین چالشهای صنعت خردهفروشی در ایران را چه میدانید؟
دو مشکل اساسی داریم؛ یکی عدم توسعه یافتگی زیرساخت‌های شهری مناسب برای خرده فروشی مدرن است. در کشور ما زیرساخت‌های شهری برای توسعه صنعت خرده‌فروشی مهیا نشده یا به صورت حرفه‌ای به آن توجه نمی‌شود. برخی از برج‌های تجاری، فضا و امکان توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای را فراهم نکرده‌اند یا بر اساس استانداردهای درست ایجاد نشده‌اند. هزینه بالای خرید یا اجاره ملک در شهرهای بزرگ، توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای را با مشکل روبه رو کرده و باعث شده است توسعه خرده‌فروشی مدرن به خصوص در بخش‌های FMCG در شهرهای بزرگ و حتی در حاشیه آنها چندان مقرون به صرفه نباشد. دومین چالش در این صنعت، ضعف نیروی انسانی به واسطه فقر آموزش های حرفه‌ای است. ما به دلیل سال‌ها عدم رقابتی بودن این صنعت و سنتی بودن فروشگاه‌ها، بستر مناسبی برای آموزش مدیران متخصص برای این صنعت نداشتیم و همچنین در به کارگیری دانش بین‌المللی توفیق چندانی کسب نکرده‌ایم. باید مدیران حرفه‌ای برای این صنعت تربیت شوند که این چالش همه شرکت‌هاست. منظورم از تربیت مدیر در این صنعت بیشتر آموزش مهارت های حرفه‌ای و دانش زیرساخت های مدرن است که بتواند فضای مناسبی را برای مدیریت این صنعت ایجاد کند و البته دانشگاه‌ها هم باید بستر علمی مورد نیاز این صنعت کلیدی را مورد توجه قرار دهند. خلاء نظارتی و استانداردهای مربوطه و عدم وجود اتحادیه در سال های گذشته، باعث ترویج ارزان‌فروشی بی‌کیفیت شده است. یکی از مشکلاتی که سال‌هاست شرکت‌های فروشگاه های زنجیره ای را رنج می دهد و مانعی برای توسعه درست این صنعت بوده، این است که هیچ نهاد صنفی متولی مدیریت این صنعت در کشور نبوده و این باعث شده خیلی آشفتگی‌ها در این صنعت به وجود بیاید و برخی از شرکت‌ها بتوانند با عدم رعایت اصول حرفه‌ای، بخشی از بازار را در دست گیرند. از سوی دیگر ضعف زیرساخت در خرده فروشی های سنتی که به صورت مغازه های انفرادی و پراکنده فعالیت می کنند، موجب شده هزینه های زیادی به تولیدکننده و مصرف کننده تحمیل گردد. در کشور 5 میلیون فروشگاه کوچک سنتی در صنعت خرده‌فروشی وجود دارد و اگر فرض شود جمعیت ایران 80 میلیون نفر و 20 میلیون خانواده باشد، هر مغازه باید به 4 خانواده خدمت‌رسانی کند که قطعا این نظام اقتصادی نیست و به طور طبیعی در طول زمان برخی از این افراد ورشکسته می‌شوند. بنابراین هیچ راهی جز توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای برای رونق اقتصادی وجود ندارد. در کشورهای توسعه یافته حتما یک شرکت ملی به عنوان شرکت اصلی خرده‎‌فروشی وجود دارد.

در سالهای اخیر وضعیت فروشگاه رفاه نوسانات زیادی را تجربه کرده است. در این خصوص توضیح دهید؟
در سال های 1391 و 1392 همزمان با وجود تورم، سودهای مقطعی نصیب شرکت های ایرانی شد ولی از سوی دیگر هزینه‌ها نیز به صورت کنترل نشده، بالا رفت. این در حالی است که در سال 1393 رکود بیسابقهای حاکم شد، از این رو شرایط تغییر کرد و رفاه به شرکتی تبدیل شد که سیر صعودی هزینه آن افزایش 66 درصدی داشت و سود فروش تنها 2 درصد بود. از این رو چشم‌انداز مثبتی برای سال 94 وجود نداشت و طبق پیش‌بینی‌ها این شرکت به زیان میرسید؛ از این رو سهامداران شرکت رفاه در تابستان سال 1393 تصمیم گرفتند به دلیل مشکلاتی که برای آنها به وجود آمده بود، سهام رفاه را بفروشند، اما خریداری نداشت؛ بنابراین به فکر فروش اموال آن افتادند که با ارزش افزوده‌ املاک و دیگر دارایی‌ها به سود برسند و بخشی از بدهی‌های خود را نیز پرداخت کنند. با همه این اوصاف به جای فروختن شرکت، تغییراتی در استراتژی و هیئت مدیره این شرکت رقم خورد. در نتیجه هزینه‌ها کنترل و برندسازی دوباره انجام گرفت، همچنین فاز اصلاحات و نوسازی شعارها و فروشگاه‌ها نیز اجرایی شد. در کنار این عوامل، اصلاح سیستم مالی و فناوری اطلاعات نیز صورت گرفت. در نهایت طرح تحول راهبردی رفاه و 10 پروژه استراتژیک معرفی و مفهوم جدیدی مبنی بر نسل جدید فروشگاه‌های رفاه تعریف شد که در آنها بخش مواد غذایی تازه شامل قصابی، نانوایی و غذای آماده، میوه و سبزیجات و... نیز راه‌اندازی شده بود. با این اوصاف با تغییر استراتژیها و با وجود انجام هزینه‌ها و سرمایه گذاری بسیار بابت بازسازی و خرید تجهیزات جدید، شرکت به رونق دوباره برگشت.

فروشگاههای زنجیرهای رفاه در ابتدا خصولتی بود، در این تغییرات به سمت خصوصی حرکت کردید. این مهم چگونه اتفاق افتاد؟
در تابستان سال 1393 بانک‌ها هر سهم رفاه را به قیمت 4 هزار و 500 ریال عرضه کردند که به فروش نرسید، اما در بهمن سال 1395با قیمت 9 هزار و 500 ریال عرضه شد و در رقابت، با قیمت 16 هزار و 600 ریال به فروش رسید. یعنی رشد 270 درصدی نسبت به سال 1395 برای فروشگاههای زنجیرهای رقم خورد و در پی آن رفاه از حالت نیمه دولتی خارج و کاملا خصوصی شد. اکنون بیش از 65 درصد سهام رفاه در اختیار دو مجموعه مالی و بازرگانی، 25 درصد در اختیار شرکت ها و شهرداری ها و 10 درصد در اختیار مردم عادی است.

طرحهای توسعهای آینده شما برای فروشگاههای زنجیرهای رفاه چیست؟
طبق آمارها رشد فروش شرکت رفاه از سایر شرکت‌ها بیشتر بوده و رشد سودآوری آن صعودی است. هزینه زیادی برای برندینگ، تبلیغات، زیرساخت های IT به ویژه ERP انجام شده که پروژه بزرگی است و کمک شایانی به پیشرفت صنعت خرده فروشی ایران می‌کند. بنابراین تحولات اخیر باعث شده شرکت به رشد و سود خوبی برسد؛ بنابراین رفاه توسعه کسب‌وکارهای جدیدی مانند RHC  را نیز در دستور کار خود قرارداده است که تمام کالاهای مورد نیاز جهت تجهیز یک خانه را با قیمت بسیار خوبی عرضه می‌کند و اولین شعبه آن در لویزان افتتاح و فروش آزمایشی آن آغاز شده و پیش‌بینی می‌شود تا سه سال آینده به شرکتی مشابه رفاه تبدیل شود. افزون بر این شرکت E-commerce  رفاه در شرف راه اندازی است. بنابراین علاوه بر توسعه فروشگاه های رفاه که تا پایان سال 1396، تعداد 30 فروشگاه فاخر جدید راه‌اندازی و افتتاح می کند، شرکت های جدید در صنعت خرده فروشی نیز در حال توسعه است. یکی دیگر از زمینه های توسعه، تولید بدون کارخانه است که در اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی کشور بسیار اثربخش خواهد بود به صورتی که تا سال 1400 نزدیک به 20 درصد محصولاتی که در رفاه عرضه می‌شود را خود شرکت تولید خواهد کرد.

از رفاه به عنوان یکی از شرکتهای پیشرو در زمینه جوانگرایی یاد میشود؛ علت این مهم چیست؟
یکی از مشکلاتی که در جامعه و نظام مدیریتی ایران وجود دارد، این است که به جوانان به اندازه کافی اعتماد نشده است و اکثر مدیران کسانی هستند که نزدیک به 30 سال تجربه دارند و با وجود ارزش این تجربه، نیاز به تحولاتی وجود دارد که بدون ورود جوانان عمل نمی‌شود. با این اوصاف در رفاه الگویی ایجاد شد که به زنان و جوانان اعتماد بیشتری شود و نتیجه نشان داد که مسیر خوبی در مدیریت این دو قشر طی شده است. همچنین بسیاری از افرادی که در خارج از کشور تحصیل کرده بودند، ترتیبی داده شد که بار دیگر به ایران بازگردند و در شغل‌های مناسب فعالیت داشته باشند. بنابراین رفاه که جزو 100 شرکت برتر ایران از نظر گردش مالی است، سهم خوبی در به کار گماشتن افراد جوان، زنان و تحصیل کردگان داشته است.

برخی از تولیدکنندگان از فروشگاههای زنجیرهای به خاطر تخفیفهای بالایی که میدهند، گلایه دارند و معتقدند فروشگاهها تولید داخلی را با مشکلاتی مواجه میکنند. شما این موضوع را چگونه ارزیابی میکنید؟
در بازار رقابتی و جنگ قیمتی، بازار باید متعادل باشد و به تولیدکننده نیز فشار وارد نشود، بنابراین بیشتر سعی می‌شود از سهم سود خود شرکت این تخفیف داده شود. اما با این تخفیفات گردش مالی بیشتر و قسمتی از کاهش سود جبران می‌شود. از این رو اکنون اکثر تولیدکنندگان با تدابیر اندیشیده شده، از این روند تخفیفی رضایت دارند.