عصر بازار- «مینو» شاید آشناترین نامی باشد که در صنعت غذایی، بیشتر مردم ایران با آن یک همراهی بین نسلی و به عبارتی نوستالوژی داشته باشند؛ همراهی ۶۰ سالهای که نام و مزه محصولات آن را برای سه نسل آشنا کرده است.
به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» ، "گروه صنعتی مینو" در سال 1338 خورشیدی توسط علی خسروشاهی بنیان نهاده شد و در 16 آبان همان سال فعالیت تولیدی خود را با تأسیس "شرکت صنعتی پارس مینو" آغاز کرد. این شرکت دارای دو سایت تولید مواد غذایی، دارو و لوازم بهداشتی و آرایشی در خرمدره زنجان و کیلومتر 10 جاده مخصوص تهران بود؛ مینو برای اولین بار تافی و آبنبات تولید کرد و سپس تولیدات آرایشی، بهداشتی و دارویی را به سبد محصولات خود اضافه کرد. گروه صنعتی مینو در حال حاضر شش شرکت و کارخانه ی بزرگ تولیدی صنعتی خرمدره، پارس مینو، شوکوپارس، مینو شرق، مینو فارس و دارویی، آرایشی و بهداشتی را در شهرهای خرمدره زنجان، تهران، زاهدان و شیراز دارد. شرکتهای این گروه پس از انقلاب و با آغاز اجرای اصل 44 قانون اساسی و خصوصیسازی صنایع، با پیگیریهای حجت الاسلام و المسلمین سید علی اکبر ابوترابی و با پرداخت ثمن معامله، به شرکت اقتصادی و خودکفایی آزادگان به عنوان یک هلدینگ مطرح اقتصادی که عموم سهامدارنش آزادگان هستند، واگذار شد.
به منظور آشنایی هر چه بهتر با شرکت مینو که در 6 دهه فعالیت تولیدی خود توانسته است، به یکی از بزرگترین شرکتهای صنایع غذایی ایران تبدیل شود؛ گفتوگویی با دکتر حمید رضایی رئیس هیئت مدیره شرکت اقتصادی و خودکفایی آزادگان به عنوان هلدینگ مادر گروه صنعتی مینو انجام دادیم.
دکتر حمید رضایی متولد 1344 است که بیش از 101 ماه اسارت را در کارنامه ی خود دارد؛ وی تحصیل کرده دکترای مدیریت صنعتی از دانشگاه علوم و تحقیقات است. دکتر رضایی مدیریت وجوه ارزی بانک و بخشهای قـراردادهای تأمیـن مالـی، فاینانس، ریفاینانس و تسهیلات ارزی بانک سپه را در کارنامه خود دارد. عضو هیات مدیره، سرپرست و معاونت بازرگانی شرکت صنایع خودروکویر، مدیر عامل و عضو هیات مدیره شرکت سرمایهگذاری خودروکویر، مدیرعامل و عضو هیات مدیره شرکت بازرگانی خودروکویرکیش، مدیر بازرگانی شرکت پارس پاک و 4 شرکت تابعه، رئیس هیات مدیره شرکت ماهر وطن بهارستان، مشاور ارزی شرکتهای وزارت دفاع، شرکت عمرانی و صنعتی پارس گرما، شرکت راهسازی و عمران ایران و شرکتهای بزرگ نیروگاهی از دیگر سوابق وی است. او از شهریور امثال به ریاست هیات مدیره شرکت اقتصادی و خودکفایی آزادگان انتخاب شده است.
در حال حاضر وضعیت صنایع غذایی در ایران چگونه است؟
محصولات غذایی به دلیل برخورداری از ظرفیتهای بالقوه و وابستگی کمتر به واردات از مزیت نسبی بهتری در مقایسه با دیگر صنایع برخوردار هستند. صنعت محصولات غذایی از صنایع غیرادواری است؛ به این معنا که در همه فصول سال و در وضعیتهای اقتصادی مختلف، تقاضا برای مصرف این محصولات به طور دائم وجود دارد. شرکتهای صنعت غذا معمولا سیاست تقسیم سود پایینی دارند. در این صنعت، وضعیت شرکتها به شرایط متعددی از جمله آب و هوا وابسته است. چرا که اوضاع مناسب جوی بر تولیدات کشاورزی و به همین روند بر قیمت مواد اولیه آن تاثیر میگذارد. البته مواد غذایی به دلیل ارتباط مستقیم با معیشت مردم، از حساسیتهای خاصی برخوردار است که این مهم حساسیتهایی تولیدکنندگان را به سمت و سوی ارتقای کیفیت سوق میدهد. بیشک ماندگاری هر صنعتی در حوزه مواد غذایی به میزان کیفیت محصولات آن شرکت بستگی دارد. مساله اثرگذار دیگر، نقش دولتها و سیاستهای اقتصادی و کنترلی آنها است؛ در واقع دولت به خاطر کنترل قیمت محصولات، جبران حفظ سطوح قیمتی و عرضه مناسب، تدابیر خاصی را میاندیشد؛ البته همانطور بسته مصرفی محصولات غذایی از چند بخش ایجاد میشود. بخشی که اکنون در گروه صنعتی مینو با آن روبرو هستیم، تولید شیرینی و شکلات است. مصرف این محصولات در مناطق مختلف جهان متفاوت است. بر اساس اعلام دبیر انجمن صنفی شیرینی و شکلات، حجم صادرات شیرینی و شکلات در سال گذشته بیش از 600 میلیون دلار بوده و علاوه بر کشورهای حاشیه خلیج فارس بیش از 66 کشور دیگر واردکننده بیسکویتهای ایرانی هستند. در حال حاضر 300 واحد فعال در زمینه تولید شیرینی و شکلات و بیسکویت در کشور وجود دارد و در برخی کشورهای حوزه خلیج فارس با توجه به تداوم 60 ساله جریان صادراتی مینو به این کشورها، برخی محصولات همانند ویفر را با نام مینو میشناسند.
آقای دکتر جایگاه صنعت شیرینی و شکلات را در ایران چگونه ارزیابی میکنید؟
صنعت شکلات و شیرینی ایران با توجه به پتانسیلهای بالای تولید و صادرات، تامین نیازهای داخلی کشور و ایجاد اشتغال، از جایگاه ویژهای برخوردار است. ارزش افزوده این صنعت و میزان اشتغالزایی آن نسبت به صنایع دیگر بسیار بیشتر بوده و با تراز تجاری سالانه خود، ارزآوری بالا و جایگاه مناسبی دارد. ایران یکی از صادرکنندگان بزرگ محصولات شیرینی و شکلات به منطقه و کشورهای غربی است و در کل به صنایع غذایی و دارویی صنایع تدافعی گفته میشود؛ یعنی مواقعی که اقتصاد وارد سیکل رکود میشود، این صنایع میتوانند از سرمایه سهامداران محافظت کنند.
دلایل عمده سودآوری صادرات شیرینی و شکلات را در چه چیزی میدانید؟
در حال حاضر با رشد ارزش دلار تا 30 درصد در کشور روبرو هستیم؛ یعنی اگر تا سال گذشته یک میلیون دلار صادرات انجام و با ارز 3 هزار و 600 تومان محاسبه میشد، الان همان یک میلیون دلار را باید با 4400 تومان محاسبه کنیم. این در حالی است که بخش قابل توجهی از مواد اولیه این صنعت را میتوان با کیفیت قابل قبول در داخل تهیه کرد. ازسوی دیگر با توجه به کاهش ارزش پول ایران در مقایسه با بسیاری کشورها (برای مثال هر ریال عمان بیش از 11 هزار تومان ایران ارزش دارد) اگر محصولات را با ارز کشورهای مقصد هم دریافت کنیم، باز سودهی قابل توجهی خواهیم داشت.
پس از تحلیل اوضاع صنایع غذایی ایران به ویژه در حوزه شیرینی و شکلات، وارد بحث شرکت مینو شویم؛ از گروه صنعتی مینو بگویید و بفرمایید که این گروه چه تعداد شرکت زیرمجموعه دارد؟
گروه صنعتی مینو زیر مجموعه شرکت اقتصادی و خودکفایی ازادگان است؛ که پس از اجرای اصل خصوصیسازی، سهام آن با پرداخت ثمن قانونی معامله به آزادگان واگذار شد. نماد شرکت در فهرست شرکتهای ثبت شده در سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نماد مالی (هلدینگ) درج شده است. در تحلیل فضای کسبوکار هلدینگ خودکفایی آزادگان باید گفت که ترکیب سرمایهگذاریهای شرکت به بخشهای تولیدی، بازرگانی، صادراتی، دارویی، بهداشتی و آرایشی، پخش، ساختمانی، کانی غیرفلزی و خدمات مالی تقسیم میشود. در بحث تولیدی، شرکتهای صنعتی مینو خرمدره، پارس مینو، شوکو پارس، صنایع غذایی مینو شرق و صنایع غذایی مینو فارس به فعالیت مشغول هستند و محصولات بسیار متنوعی در بخشهای مرتبط با شیرینی و شکلات تولید میکنند.
آقای رضایی برخی از تولیدات این شرکت را معرفی کنید.
یکی از مهمترین محصولات مینو بیسکویت ساقه طلایی است که به صورت لیوانی، کرم دار، پذیرایی، جوانه، روکش شکلات، با شهد خرما، با شهد توت و آرد جو عرضه و محصول پفکنمکی نیز به صورت ساده، قلبی، سینبیوتیک و روکی تقدیم خریداران میشود. در حوزه شکلات نیز این شرکت محصولاتی مانند رسیتال، رتیا، مروارید، تکتک، شکلات صبحانه، مغزدار آجیلی، نارگیلی پرشین، ورسا، ثانی، کرم کاکائو و دراژه شکلاتی تولید میکند. چوب شور ساده و مغزدار و تولید شربت در سه طعم آلبالو، پرتقال و آناناس نیز از دیگر محصولات بوده همچنین رنگارنگ، آلاله، پرشین، هدیه، بدون قند، نینی، نارگیلی، مریم، پتیبورمانژ، جوانه و پتیبور تینوس انواع بیسکویت تولید شده در شرکتهای گروه صنعتی مینو است. ویفر یامیام، مانژ و مکسو با طعمهای پرتقال، توت فرنگی، موز، کاکائو، ویفرپنی کیک نرسی، پاندین، پمپم و شیرینیهای هامهام، آردی، خرمایی کوکر، پمپلت پنیری و کچاپ، تافی کرهای، کاکائویی، جویدنی مغزدار، مغزدار شکلاتی، با شیره خرما و کنجدی نیز در گروه صنعتی مینو تولید میشود.
"فارسمینو" یک کارخانه مستقل برای تولید مشتقات خرما است که شیره خرما، شهد عسلی خرما، قند خرما و ارده شیره خرما تولید میکند. آبنباتهای روکی، رسیتال، پمپادور، بن بن، آنجلا، شیری، عسلی، میوهای بدون شکر، پودر ژله در 12 طعم و پودر کیک در 8 طعم، پاستیل 5 طعم، بستنی زمستانی وانیلی، توتفرنگی و پرتقال و گز پرشین از دیگر محصولات تولیدی مینو است. آدامس شیک و وایتتب نیز در ردیف تولیدات مینو قرار دارند؛ نکته قابل تامل در بسیاری از محصولات مینو، تولید محصولات ارگانیک و یا بدون ضرر است. ساقه طلایی توسط بسیاری از پزشکان به عنوان یک رژیم غذایی کامل تجویز میشود. همچنین محصولات بدون قند مینوفارس کاملا ارگانیک و مناسب برای افراد دیابتی هستند. بیسکویت و آدامس بدون قند و بسیاری از محصولات مینو تحت استانداردهای جهانی بوده و برای سلامت مصرفکنندگان مفید است.
در مورد دیگر شرکتها بیشتر توضیح دهید.
در بحث صادراتی به محض شکلگیری پایههای اولیه گروه در 60 سال پیش، شرکتی با نام پرسوئیس در هلدینگ تاسیس شد و کار صادرات محصولات متنوع مینو به نقاط مختلف جهان را در دستور کار قرار داده است. شرکت دارویی، آرایشی و بهداشتی مینو با تولید محصولات متنوع دو سایت بزرگ تولیدی دارد و تحت استانداردهای معتبر بین المللی محصولات دارویی، آرایشی و بهداشتی تولید میکند.
در ارتباط با پخش؛ گروه صنعتی مینو یکی از بزرگترین شبکههای پخش با ناوگان قدرتمند و تجهیزات لجستیکی بسیار بالایی به نام "قاسم ایران" را در سراسر کشور دارد. در این زمینه پخش سراسری مینو و توسعه فروشگاههای زنجیرهای "پیوند" را نیز داریم که برخی از فعالیتهای آنها کنترل شده است.
شرکتهای "رهاورد سازندگی آزادگان" و "سطحپوش کاسپین" نیز در بحث ساختمانی فعالیت میکنند و از سویی دیگر، هلدینگ، سهامدار دو کارخانه سیمان یزد و قشم است و در بحث مالی نیز گروه صنعتی مینو "شرکت خدمات مالی و مدیریت معین آزادگان" را دارد. در بحث بازرگانی شرکت "پارس گستر مینو" به عنوان تنها متولی تهیه مواد اولیه گروه صنعتی مینو فعالیت و مواد اولیه را از داخل و خارج از کشور تامین میکند.
آیا "مینو" برای تولیدات خود واردات مواد اولیه دارد؟ فرایند وارداتی آن را توضیح دهید
"شرکت مینو" سه استاندارد کلی دارد؛ در نگاه اول استاندارد ملی که مبتنی بر مجوزهای کیفی است و از سوی سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی صادر می شود. دومین استاندارد، استاندارد بین المللی است که ملاک صادرات است؛ البته از آنجایی که بیشتر محصولات تحت فرایند تولید مبتنی بر برندهای مطرح جهانی هستند، اجرا و تحقق این نوع استاندارد هم از اهمیت بالایی برخوردار است. اما استاندارد سوم که از تمام این استاندارها اهمیت بیشتری دارد، استاندارد داخلی "شرکت مینو" است. از نگاه این شرکت، اعتبار 60 ساله مینو به هیچ عنوان نباید خدشه دار شود؛ به همین دلیل بر کیفیت بالای محصولات که مسلما حاصل کیفیت بالای مواد اولیه است، تاکید فراوان داریم.
از این رو شرکت بازرگانی"پارس گستر مینو" موظف به اجرای استانداردهای داخلی در تهیه مواد اولیه است؛ بنابراین اگر تشخیص دهد که کالای داخلی کیفیت بالایی دارد، حتی اگر گرانتر از نمونه خارجی باشد موظف به تهیه آن است و بالعکس اگر تشخیص دهد که کالای خارجی از نمونه داخلی با کیفیتتر است، مواد اولیه را وارد میکند. البته باید این مواد اولیه مورد تایید استانداردهای داخلی مینو باشد. پیش از مشاهده، تست و آزمایش نمونههایی از مواد اولیه، مینو استانداردهای خود را برای تامینکنندههای مواد اولیه ارسال و آنها موظف به رعایت استانداردهای داخلی هستند.
هلدینگ غذایی مینو چه میزان و در کدام محصولات صادرات دارد؟ بازار هدف این شرکت کدام کشورها است؟
"شرکت پرسوئیس" از همان بدو تاسیس مینو، راهاندازی و اساس آن بر صادرات محصولات گروه مینو است؛ این شرکت بازارهای مصرف محصولات متنوع مینو را شناسایی و عملیات صادرات را بر اساس استانداردهای کشورهای مقصد برنامهریزی میکند. شرکت پرسوئیس از آغاز تاسیس تا کنون، کارنامه موفقی در صادرات محصولات تولیدی گروه مینو داشته و با کشورهایی مانند انگلستان، فرانسه، ترکیه، گرجستان، تاجیکستان، عربستان، عمان، سوئیس، آلمان، عراق، افغانستان، سوریه، آفریقای جنوبی، پاکستان، آذربایجان، استرالیا، بحرین، گرجستان، چین، موزامبیک، کویت، کانادا، تانزانیا، آمریکا، ترکمنستان، لیبی، قطر و امارات ارتباط داشته و محصولات مینو را به آنها ارسال میکند. البته حجم گسترده صادرات مینو بیشتر به زمانی برمیگردد که تعداد شرکتهای تولیدکننده شیرینی و شکلات تا این حد زیاد نبود؛ با این حال اکنون نیز صادرات به بسیاری کشورها به ویژه کشورهای همسایه، انجام میشود. کشورهای حوزه خلیجفارس، همسایگان شرقی و شمال شرق و غرب همگی مقصدهای صادراتی مینو هستند. افزون بر این، خط صادرات به روسیه و کشورهای آفریقای هم در گذشته پایهگذاری و در حال حاضر در پی تقویت این بازارهای صادراتی هستیم.
با توجه به میزان تولیدات هلدینگ مینو، سهم بازار این شرکت چه میزان است؟
آمار و ارقام دقیقی از سهم بازار مینو در دست نیست؛ چرا که بالغ بر 300 شرکت در حال تولید هستند و نهاد ارزیابی برای تخمین سهم هر کدام از شرکتها وجود ندارد. با این حال دهها انبار بزرگ و نمایندگان قدرتمند پخش محصولات مینو در سراسر کشور وجود دارد که محصولات را تا دورترین نقاط کشور ارسال میکنند. فرایند پخش از اساسیترین نیازهای هر شرکت است و شرکتی در این زمینه موفق است که بتواند محصولات خود را با سرعت و دقت توزیع کند. گروه صنعتی مینو یک شرکت مستقل با ناوگان توزیع بسیار قوی در سراسر کشور دارد و همین مساله گواهی بر این ادعاست که سهم مینو در بازار محصولات شیرینی و شکلات سهم قابل قبولی است. البته استراتژی مینو افزایش چشمگیر این سهم است و به همین دلیل در شرکت قاسم ایران فروش روزانه 6 میلیارد تومان محصولات تا پایان سال طراحی و در این زمینه نیز توفیقات قابل قبولی حاصل شده است.
یکی از مهمترین اهداف تولید ملی، اشتغالزایی است؛ هلدینگ مینو چه تعداد اشتغالزایی به صورت مستقیم و غیرمستقیم دارد؟
هلدینگ مینو در حال حاضر بیش از 6 هزار نفر اشتغالزایی مستقیم و با افزودن اشتغال غیرمستقیم که از طریق شبکههای پخش سراسری تعریف شده است، این رقم به 10 هزار شغل میرسد. این در حالی است که با توجه به سابقه 60 ساله شرکت مینو، دو تا سه دوره از نیروهای این مجموعه بازنشسته و نیروی کاری جدید مشغول بهکار شده است. در همین راستا مینو پروژههای دیگری مانند خط تولید پیتزا که بزرگترین و تنها خط تولید پیتزا مکانیزه و بدون دخالت دست در آن است را در دستور اجرا دارد که به زودی این پروژهها هم اشتغالزایی قابل توجهی خواهد داشت.
کدام یک از شرکتهای مینو در بازار سرمایه پذیرفته شدهاند؟ و وضعیت کنونی سهام هرکدام از آنها چگونه است؟
شرکت اقتصادی و خودکفایی آزادگان با تعداد 307 میلیون و 800 هزار و 746سهم با نماد "خودکفا" در بازار پایه فرابورس قرار دارد و ارزش هر سهم شرکت اقتصادی و خودکفایی آزادگان، یازده هزار ریال است. "شرکت صنعتی پارسمینو" با تعداد 1260میلیون سهم و نماد "غپینو" در بازار اول بورس قرار دارد و ارزش هر سهم شرکت صنعتی پارس مینو، نزدیک به 3هزار ریال است. شرکت صنعتی مینو خرمدره با تعداد یک هزار میلیون سهم و نماد "غصینو" در بازار پایه فرابورس قرار دارد و ارزش هر سهم شرکت صنعتی مینو (خرمدره)، 4 هزار و 250 ریال ارزیابی شده است. شرکت صنایع غذایی مینو شرق با تعداد 100 میلیون سهم و نماد "غمینو" در بازار عادی فرابورس قرار دارد و ارزش هر سهم شرکت صنایع غذایی مینو شرق، 5 هزارو 203 ریال است. شرکت قاسم ایران با تعداد 600 میلیون سهم و نماد "قاسم" در بازار عادی فرابورس قرار دارد و ارزش هر سهم شرکت قاسم ایران، 3 هزارو 71ریال تعیین شده است. شرکت شوکوپارس با تعداد 36 میلیون و 500 هزار سهم و نماد "غشوکو" در بازار پایه فرابورس قرار دارد و ارزش هر سهم شرکت شوکوپارس، 5 هزار و 100ریال قیمتگذاری شده است.
با توجه به اهمیت صنایع تولیدی داخل در اقتصاد کشور، گروه صنعتی مینو چه طرحهای توسعهای و افزایش سرمایهای برای آینده دارد.
برنامهریزی در جهت اداره فرایند عرضه محصولات در بازار یک فرایند پیچیده و مبتنی بر آیندهپژوهی و تحقیقات دقیق بازار است. در این زمینه گروه صنعتی مینو بر اساس محاسبات علمی و دقیق اقدام به سنجش و آنالیز بازار مصرف داخلی و خارجی کرده و پس از آن برنامههای رهبردی خود را طی زمانبدنیهای مشخص عملیاتی میکند. بر همین اساس مینو در تلاش است که برای تقویت میزان سرمایه داخلی شرکت ضعف شدید نقدینگی و رکود حاکم در شرایط فعلی انباشت سرمایه را در دستور کار قرار داده تا با بهره گرفتن از آن چند پروژه جدید توسعهای را عملیاتی کند. کارخانه استحصال کاکائو، خط جدید ساقه طلایی، تافی و پاستیل را راهاندازی خواهیم کرد؛ همچنین در سال آینده برای اولین بار در کشور خط تولید پیتزا صنعتی ایران را خواهیم داشت و در این خط به هیچ عنوان دست کارگر با محصول تولیدی ارتباط ندارد و مکانیزه انجام میشود.
پیش از این اشاره کردید که اولین خط تولید پیتزا در ایران راهاندازی خواهید کرد، اما تا جایی که بنده اطلاع دارم الان در کشور خط تولید پیتزا داریم.
خط تولید پیتزا در کشور داریم؛ اما سنتی و با دخالت مستقیم کارگر انجام میشود؛ شما تصور کنید در خط پیتزاهای فعلی پس از تولید پیتزا، محصول باید چند روز در سردخانه با درجه سرمای مشخص بماند تا جا بیفتد و بعد وارد بازار شود. این مساله باعث میشود که پیتزای آماده پس از قرار گرفتن در فر برای پخت، کیفیت مطلوب را نداشته باشد و خمیر آن نیز چون دستی آماده میشود، کیفیت نداشته باشد. اما در خط پیتزای گروه صنعتی مینو که از به روزترین خطوط تولید پیتزای جهان است و از آلمان خریداری و وارد شده؛ این فرایند مکانیزه انجام و پیتزا به محض قالب گرفتن، در دمای 30 درجه زیر صفر فریز میشود و نیازی به فریز در طول چند روز در سردخانه نیست. این مساله باعث حفظ کیفیت محصول میشود، چرا که در خط پیتزای خریداری شده؛ اولاً نان با بهترین کیفیت تهیه میشود (گذراندن زمان ماند خمیر و تخمیر مناسب) و دوما فریز کردن به روش اسپیرال فریزر (انجماد سریع) است که در موقع طبخ تازگی بافت غذا حفظ و درصورت ورود این محصول به بازار پیتزای منجمد فعلی قدرت رقابت با این محصول را نخواهند داشت.
جناب دکتر رضایی از اینکه وقت خود را برای این گفتگو اختصاص دادید، بسیار سپاسگزاریم؛ اگر صحبت خاصی با خوانندگان هفته نامه بازار امروز دارید، بفرمایید.
بنده باید از شما به خاطر احساس ضرورت این گفتگو تشکر کنم و از خوانندگان هفته نامه وزین بازار امروز هم به خاطر فرصتی که در جهت مطالعه این گفتگو گذاشتند تشکر و قدردانی میکنم.