به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» به نقل از عصر نفت ،در ایالات متحده 100 درصد مالکیت پالایشگاه موتاوا با 400 هزار بشکه ظرفیت به شرکت آرامکو واگذار شده است. آنان در حال تکمیل مراحل خرید پالایشگاه هوستون از شرکت لینده بازل هستند. ظرفیت کنونی پالایش این طرح 263 هزار بشکه‌ای بوده و با خرید سهام این پروژه، سبد طرح‌های پایین دستی شرکت آرامکو در ایالات متحده،توسعه قابل توجهی خواهد یافت.

در قاره آسیا نیز شرکت آرامکو دارای سبد سهام چشمگیری است. گفته می شود مذاکره باشرکت سی ان پی سی برای ساخت یک پالایشگاه در چین به پیشرفت های چشمگیری دست یافته است. از سوی دیگر، در پروژه در حال تکمیل پالایشگاه 260 هزار بشکه ای یون نان که راه اندازی آن بارها به تاخیر افتاده است، آرامکو خواهان خرید مالکیت آن است.

این پالایشگاه با هدف پالایش نفت ترش دارای گوگرد بالا طراحی و ساخته شده و نفت متوسط و سنگین عربی، خوراک در نظر گرفته شده رهبران ریاض برای این مجتمع خواهد بود. اندونزی از دیگر بازارهای هدف رهبران صنعت نفت عربستان سعودی به شمار می‌رود.

همچنین روزآمدی پالایشگاه جاوه مرکزی با مشارکت و سرمایه گذاری آرامکو در حال اجراست. افزایش ظرفیت پالایش پالایشگاه کیلاکاپ اندونزی به عنوان بزرگترین پالایشگاه این کشور به 370 هزار بشکه در روز، از دیگر طرح های این غول صنعت نفت خاورمیانه به شمار می رود. هزینه این عملیات 5.5 میلیارد دلار بوده و در سال 2022 میلادی، شاهد راه اندازی این پروژه خواهیم بود. هم اکنون، آرامکو 45 درصد این پروژه را در اختیار دارد و 55 درصد بقیه به شرکت ملی نفت اندونزی (پرتامینا) تعلق دارد.

*چشم انداز آینده
شرکت آرامکو عربستان سعودی در چند دهه فرارو نیز رهبر بازار تولیدکننندگان نفت در خاورمیانه خواهد بود. و با حفظ توانایی های خود در بخش بالادستی، در حال توسعه پرشتاب سبد سهام بین المللی خود و نقش آفرینی در زنجیره ارزش محصولات نفت و گاز در همه بخش های آن است. در سه سال گذشته و در بحران قیمت نفت خام، همه ما شاهد بودیم که کاهش قیمت فرآورده‌های نفتی و پالایشی و پتروشیمی بسیار کمتر از طلای سیاه بوده است. مدیر عامل شرکت آرامکو اعلام کرده در افق سال 2020 میلادی، ظرفیت تولید محصولات پالایشی شرکت خود را با افزایشی دو برابری به 10 میلیون بشکه در سال خواهد رساند.

*عربستان تا چه زمانی می تواند مقاومت کند؟
در رویداد سقوط قیمت نفت در سال 1998 میلادی، رهبران ریاض خوش شانس بودند. اما فرجام بحران کنونی قیمت‌ها چه خواهد بود؟ قیمت کنونی نفت در سه سال اخیر، کمترین عدد در یک دهه گذشته بوده است. این اتفاق باعث شده تا ذخایر ارزی عربستان سعودی، کاهش چشمگیری یابد و آثار اقتصادی آن، گریبانگیر دولتمردان ریاض شود.

خالد السویلم، مدیر پیشین سرمایه گذاری در آژانس مالی عربستان سعودی (که بانک مرکزی دولت این کشور عربی به شمار می‌رود)، می‌گوید: رویداد دور از انتظار سقوط قیمت طلای سیاه در تابستان سال 2014 میلادی را باید اتفاقی هولناک برای ریاض دانست، هرچند با در پیش گرفتن طرح فریز نفتی، قیمت ها اندک اندک در حال افزایش است. و این اتفاق را باید به حساب خوش شانسی عربستانی‌ها گذاشت.

در سال 1998 میلادی، ستاره بخت ریاض در آستانه سقوط قرار گرفت. ثروت ملی این کشور با زنگ خطر از دست رفتن روبرو شده بود. عربستان سعودی که به عنوان یک کشور سنی محافظه کار همواره در اندیشه افزایش نقش آفرینی در زد و خوردهای منطقه‌ای به ویژه پس از تلاش ایران در قدرت نمایی و اقدامات داعش که در یک مسجد عربستان سعودی بمبگذاری کرد، راهبردهایی متفاوت در پیش گرفته است.

در سال جاری، اقتصاددانان پیش بینی نموده اند کسری بودجه این کشور از مرز 20 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور فراتر خواهد رفت. صندوق بین المللی پول نیز اعلام کرده پس از گذشت یک دهه، اقتصاد عربستان در معرض چالش‌های بی سابقه ای قرار گرفته است.

در دو سال گذشته، سالانه 70 میلیارد دلار از حجم ذخایر ارزی این کشور کاسته شده است. بدین ترتیب کاهش ارزش ریال، اقتصاد این شبه جزیره را در بن بست قرار داده است. سقوط ارزش بازار سهام عربستان نیز بر مشکلات فراروی خادمان حرمین شریفین افزوده است. هرچند این اتفاق در بورس‌های سایر دولت‌های حاشیه خلیج پارس نیز روی داده است.

روبرت بورگس، اقتصاددان ارشد دوچه بانک در حوزه خاورمیانه می‌گوید: سعودی‌ها بازی سردرگمی را آغاز کرده‌اند و بازنگری در نظام بودجه‌ای این کشور، همراه با کاهش یارانه‌ها را باید یک گام برای عبور از این دوره به شمار آورد.

در دو سال گذشته، اقتصاد عربستان سعودی با مشکلاتی مشابه شرایط سال 1998 میلادی روبرو شده است. دولت این کشور سال‌هاست که به عنوان ماشین ایجاد اشتغال در این کشور شناخته می‌شود. ثروتمندان عربستان نیز سال هاست که به درآمدهای بادآورده نفتی عادت کرده‌اند. یارانه هنگفت سوخت‌های فسیلی، همچنان در این کشور پادشاهی وجود دارد. و به دلیل دریافت زکات، هیچ گونه مالیات بر درآمد شخصی از 30 میلیون شهروند عربستان دریافت نمی‌شود.

فاروک سوسا، اقتصاددان حوزه خاورمیانه در شرکت سی تی گروپ می‌گوید: تداوم نقش آفرینی دولت عربستان به عنوان بزرگترین کارفرمای این کشور، با تهدیدهایی جدی روبرو است.

*در پیش گرفتن راهکارها
همه ما می‌دانیم که کاهش هزینه‌های جاری و سرمایه گذاری‌ها، در کنار افزایش مالیات، نخستین راهکار رهبران ریاض محسوب می‌شود. اما همچنان می‌توان به فهرستی بلند از راهکارها نظیر دریافت مالیات از زمین داران بزرگ واگذاری سهام غول آرامکو اشاره کرد. وقوع بهار عربی و ناآرامی‌های اجتماعی در منطقه پرآشوب و ملتهب خاورمیانه نشان داد نادیده گرفتن مسائل طبقه متوسط تا چه حد بر سرنوشت آنان تاثیر گذارد. شیوخ ریاض در حال گذار از دوره‌ای دشوار هستند و آغاز اصلاحات اقتصادی می‌تواند زمینه ایجاد ثبات را فراهم کند.

در سال گذشته، دولت عربستان سعودی 52 میلیارد دلار در بخش یارانه‌های انرژی پرداخت کرده است. این عدد برابر با هشت درصد تولید ناخالص داخلی این کشور است.

ما می دانیم که از سال 2005 میلادی و با مرگ ملک فهد، ملک عبداله جایگزین وی شد و به سرعت پرداخت هزینه‌های اجتماعی را در دستور کار خویش قرار دارد. راهبردی که با ظهور جنبش بهار عربی در چند کشور خاورمیانه و شمال آفریقا، سرعتی دوچندان یافت. از سال 1998 میلادی تاکنون، در اکثر سال‌ها، قیمت فروش نفت در بازارها، بالا بوده است.

نفوذ رهبران عربستان در اوپک که آنان را به رهبر غیررسمی این کارتل تبدیل کرده نیز باعث شده تا آنان مهره‌های تجارت نفت را به نفع خویش در این بازی، جای گذاری کنند.

با آغاز رسمی طرح فریز نفتی در آغاز سال 2017 میلادی، دولت این کشور پس از فرازونشیب های بسیار به کاهش تولید تن داد. آنان که در سه سال گذشته برای دفاع از سهم بازار خویش با وجود همه انتقادات تلاش می‌کردند، با شرایطی دور از انتظار روبرو شده‌اند. آنان نبردی همه جانبه با صنعت نفت شیل نیز آغاز کردند. هرچند نمی‌توان برنده‌ای برای این جنگ پیدا و پنهان مشخص کرد. هر دو طرف این رقابت با وجود هزینه‌های هنگفت، به دستاوردهایی چشمگیر دست یافتند. هرچند این نبرد تا سال ها ادامه خواهد یافت.

ارزش ذخایر ارزی این کشور پس از سه سال دشوار، به کمتر از 500 میلیارد دلار رسیده است. اما یک نکته قابل توجه وجود دارد: دولت عربستان از بدهی خارجی اندکی برخوردار است. و این موضوع، آنان را در سال‌های فرارو، یاری خواهد داد.

به هر ترتیب، عربستانی ها همچنان در تجارت نفت نقش آفرینی خواهند کرد و پیش بینی روزهای آینده بسیار دشوار است. صندوق بین المللی پول پیشنهاد کرده ریاض باید در بخش کاهش یارانه‌های سوخت و برق همراه با تعدیل حقوق پرداختی کارکنان دولت و افزایش مالیات دریافتی به عنوان یک منبع جدید درآمدهای غیرنفتی، اقدامات گسترده تری انجام دهد. چرا که به دلیل نقطه سر به سری100 دلاری فروش نفت برای تعادل اقتصاد این کشور پادشاهی همراه با پیش بینی میانگین قیمت 60 دلاری هر بشکه طلای سیاه در سال‌های پایانی دهه کنونی میلادی، روزهای دشواری در انتظار شیخ سلمان و کابینه وی است.

پادشاه جدید عربستان با تشکیل یک شورای اقتصادی در اندیشه تغییر سیاست های پولی مالی و اقتصادی کشورش است. آنان باید به دلیل داشتن جمعیتی 30 میلیون نفری و بسیار بیشتر از کشورهای همسایه قطر و امارات متحده عربی، همراه با وجود نابرابری‌های گسترده اجتماعی و اقتصادی، با دوراندیشی و همه جانبه نگری بیشتری، سال‌های فرارو را پشت سر گذارند. اجرای اصلاحات اقتصادی در کشورهای وابسته به درآمدهای بادآورده نفتی با هزینه‌های سیاسی و اجتماعی غیر قابل نادیده انگاری و بحران آفرین روبرو است.

کشورهای عربی از بروز انفجارهای سیاسی بیمناکند و شیوه کنونی زندگی شهروندان این کشور که براساس فراوانی منابع شکل گرفته، باید اندک اندک به فراموشی سپرده شود. شیوخ عرب برای ده ها سال یک سبک لوکس شاهانه و پرزرق و برق را پشت سر نهاده اند. و به همین دلیل دل کندن از این عادات و تغییر دشوار است.

*افق های روشن آینده
با پذیرش پیوستن عربستان سعودی به طرح فریز نفتی و کاهش تولید به مدت شش ماه در آخرین اجلاس اوپک، راه برای بازگشت تعادل به بازار طلای سیاه هموار شده است. از سال 2008 میلادی، رهبران اوپک هیچگاه نتوانسته بودند به راهبردی مشترک برای مدیریت بازار دست یابند. اما با افزایش قیمت نفت در آغاز سال جاری میلادی، کارشناسان اعلام کرده‌اند ضررهای ناشی از کاهش تولید با افزودن شدن قیمت فروش این محصول، جبران شده است.

احسان الحق می‌گوید: عربستان سعودی برای چند دهه، تولیدکننده ای با ظرفیت تولید شناور بوده است. و نبرد تاریخی آنها با تولیدکنندگان نفت شیل، با همه فراز و نشیب‌ها، دستاوردهای بزرگی برای هر دو طرف به همراه داشته است.

به هر حال، احتمالا شما نیز با من هم عقیده‌اید که سیاست فریز نفتی را باید به منزله اعلام آتش بس غیررسمی به این جنگ تمام عیار و تنفس مصنوعی به کارآفرینان مخاطره جو و ریسک پذیر نفت شیل دانست.

کاهش دور از انتظار هزینه تمام شده تولید نفت شیل همراه با ده‌ها دستاورد فناورانه که در روش های تولید نفت متعارف نیز به کار گرفته شده‌اند، نشان می‌دهد آنان به یکی از اعضای باشگاه تولیدکنندگان طلای سیاه تبدیل شده‌اند.

اما با پایان دوره شش ماهه فریز نفتی، رهبران اوپک و غیراوپک یک بار دیگر برای تمدید احتمالی آن به میز مذاکره باز خواهند گشت. هرچند همچنان برای پیش بینی نتایج این مذاکرات باید به انتظار روزهای آینده بنشینیم.