به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» به نقل از اعتماد، این خبری است که دیروز اعلام شد. هرچند ژاپنی‌ها در یک سال و نیم گذشته مذاکرات رسمی و غیررسمی بسیاری برای حضور دوباره در پروژه‌های نفتی ایران داشته‌اند، اما اعلام حضور آنها برای مطالعه میدان نفتی آزادگان می‌تواند نشانه جدی بودن آنها برای حضور در صنعت نفت ایران باشد. البته سابقه حضور ژاپنی‌ها در میدان نفتی آزادگان به دوران اصلاحات برمی‌گردد. اتفاقی که علی ماجدی سفیر وقت ایران در ژاپن آن را نقطه عطف روابط ایران و ژاپن و سیاست خارجی فعال دوران اصلاحات یاد می‌کند که البته با آغاز دولت احمدی‌نژاد ژاپنی‌ها هم مثل شرکت‌های نفتی خارجی از صنعت نفت ایران رفتند.

در فاصله 100 کیلومتری شهر اهواز، در دشت آزادگان، یکی از مهم‌ترین میادین نفتی کشور به نام آزادگان قرار دارد. این میدان که اول بار در سال ١٣٧٦ توسط شرکت ملی نفت ایران کشف شده بود، از شمال در همسایگی میدان مجنون عراق است. حجم ذخیره در جای نفت خام این میدان، حدود ٣٣ میلیارد بشکه تخمین زده شده است.
در سال‌های گذشته همیشه توسعه این میدان نفتی با پیچیدگی‌های گوناگونی همراه بوده؛ البته در رده مهم‌ترین موانع توسعه این میدان تحریم‌های بین‌المللی قرار می‌گیرد که اجازه فعالیت شرکت‌های خارجی در میادین نفت و گاز ایران را با محدودیت مواجه کرده بود. هرچند نوع سازه‌های زمین‌شناسی و پیچیدگی‌هایی که در برداشت ازاین میدان وجود دارد، از دیگر موانع بوده که نیاز به استفاده از تکنولوژی‌های روز را الزام می‌بخشد، با این حال مانع بزرگ تحریم‌ها سبب شده تا عراق زودتر دست به کار شود و برداشت‌های خود را از بخش شمالی این میدان آغاز کند.

حالا خبر رسیده که بزرگ‌ترین شرکت ژاپنی فعال در زمینه اکتشاف نفت، یعنی شرکت اینپکس، پذیرفته تا با ایران قراردادی امضا کند و توسعه میدان آزادگان جنوبی را بر عهده بگیرد. بخش مهمی از سهام اینپکس متعلق به دولت ژاپن است. درست به همین دلیل هم بود که پس از آنکه تحریم‌های غرب علیه ایران شدت گرفت، شرکت اینپکس باوجود تلاش‌هایی که در جهت خارج نشدن از ایران انجام داد، به نتیجه نرسید و در نهایت شکست خورد.
پس از خروج ژاپنی‌ها در سال ١٣٨٩، شرکت ملی نفت چین که از قبل به توسعه میدان آزادگان شمالی دست زده بود، مسوولیت توسعه بخش جنوبی این میدان را هم به دست گرفت. البته این شرکت هم چندان حضور پایداری در ایران نداشت و پس از چهار سال توسط وزیر نفت از ایران اخراج شد.
رکن‌الدین جوادی، معاون وزیر و مدیرعامل وقت شرکت ملی نفت ایران در همین رابطه گفته بود: «پس از تذکرهای مکرر کتبی و شفاهی و در نهایت ابلاغ اخطار کتبی به پیمانکار چینی این طرح در اوایل زمستان سال گذشته، شرکت سی.ان.پی.سی. برای پیشبرد پروژه، قول مساعد داد و با وجود اینکه حدود یک ماه پس از اخطار 90 روزه نیز به این شرکت برای تجدیدنظر در روند پروژه فرصت داده شد، از سوی پیمانکار اقدام موثری انجام نشد و به دلیل عدم پایبندی این شرکت به تعهدهای خود در این مدت زمانی، حکم خاتمه قرارداد این شرکت در طرح توسعه میدان آزادگان جنوبی صادر می‌شود. »

پس از اخراج چینی‌ها در اوایل اردیبهشت ماه ١٣٩٣، وزارت نفت تلاش‌های خود را برای پیدا کردن پیمانکاری مناسب افزایش داد. این مباحث ادامه داشت تا آنکه در نخستین روزهای سال گذشته، خبر امضای قرارداد با شرکت فرانسوی توتال مخابره شد. بیژن زنگنه درباره امضای قرارداد محرمانگی توسعه میدان آزادگان جنوبی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین میادین نفتی ایران، گفته بود: « سند محرمانگی توسعه این میدان نفتی بین شرکت ملی نفت ایران و توتال فرانسه امضا شده است. »

وزیر نفت با اعلام اینکه با امضای این سند امکان آغاز مطالعات فنی میدان نفتی آزادگان جنوبی فراهم می‌شود، تاکید کرده بود که در حال حاضر شرکت توتال فرانسه در حال مطالعه حضور در این میدان نفتی است. زنگنه وزیر نفت در روزهای پایانی اسفند ماه سال گذشته با تایید آغاز مذاکرات نفتی شرکت ملی نفت ایران با توتال فرانسه بر سر توسعه میدان مشترک نفتی آزادگان جنوبی، گفته بود: به زودی قرارداد محرمانگی توسعه این میدان با توتال امضا خواهد شد. این عضو کابینه دولت تدبیر و امید با تاکید بر اینکه با امضای قرارداد محرمانگی با توتال فرانسه اطلاعات تخصصی میدان آزادگان جنوبی در اختیار این شرکت فرانسوی قرار داده می‌شود، تصریح کرده بود: در نهایت مذاکرات نهایی قرارداد با توتال برای توسعه آزادگان جنوبی انجام خواهد شد.
تردیدی نیست که بازگشت اینپکس به آزادگان مرهون توافق برجام است. توافق هسته‌ای ایران و ١+٥ سبب شد تا دست دولت برای مذاکره با شرکت‌های خارجی بازتر شود و امیدواری‌ها برای افزایش تولید در این میدان قوت بگیرد.

برجام و باز شدن قفل نفت
دست شدن دست مقامات وزارت نفت در مذاکره با شرکت‌های خارجی، بی‌شک یکی از مهم‌ترین دستاوردهای برجام است. برجام هر چند هنوز موفق نشده تمام بن‌بست‌ها را باز کند، اما در باز کردن راه برای صنعت نفت و گاز بسیار موفق عمل کرده است. تمامی آمارها حاکی از نقش چشمگیر نفت در رشد اقتصادی سال گذشته دارند، البته اگر قیمت نفت و بازار جهانی آن، دچار مشکلات اخیر نمی‌شد، امروز وضعیت اقتصادی کشور متفاوت‌تر هم بود. مهم‌تر آنکه در حالی که بسیاری از تولیدکنندگان عمده نفت به ویژه کشورهای تک‌محصولی به انواع امراض اقتصادی و نارضایتی‌های اجتماعی دچار شدند، ایران موفق شده تا بحران‌ها را تا حدی تعدیل کند. مقایسه اقتصاد ایران با کشوری مانند ونزوئلا موید همین نکته است. این کشور امریکای جنوبی در سال‌هایی که قیمت نفت بیش از صد دلار بود موفق شد به ارقام رشد بی‌سابقه‌ای برسد، با این همه کاهش شدید قیمت نفت اقتصاد این کشور را بحران‌های زیادی رو به‌رو کرد که احتمال سرنگونی نیکولاس مادورو، رییس‌جمهوری این کشور را هم افزایش داده است.

با این تفاوت که نه ونزوئلا و نه هیچ کدام از کشورهای دیگر تولیدکننده نفت با تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی مواجه نبودند و تنها کاهش قیمت نفت را تجربه کردند؛ حال آنکه ایران با وجود همه مشکلات و مسائل اقتصادی کماکان از ثبات بهتری برخوردار است و با یک برنامه‌ریزی درست امکان توفیق بیشتری خواهد داشت.
بازگشت ژاپنی‌ها به صنعت نفت و پیش از آن بازگشت توتال، در سایه ثبات در مراودات دیپلماتیک اقتصاد کشور اتفاق افتاده است، موضوعی که اقتصاددانان ادامه این راه را برای توسعه پایدار توصیه می‌کنند.