عصر بازار-مراسم افتتاح رسمی معاملات پسته در بورس کالای ایران چند هفته پیش با حضور علی طیبنیا وزیر امور اقتصادی و دارایی، محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، شاپور محمدی رئیس سازمان بورس اوراق بهادار و محمدعلی طهماسبی معاون وزیر جهاد کشاورزی و جمعی از خبرنگاران در حالی برگزار شد که راه اندازی معاملات این محصول میتواند پلی برای فروش پسته از تالار صادراتی بورس کالا باشد.
به گزارش پایگاه خبری«عصربازار» ، توسعه عرضه محصولات کشاورزی در بورس کالا از سال 95 با عرضه ذرت و جو کل کشور سرعت گرفت؛ در ادامه این جریان گواهی سپرده کالایی زعفران راه اندازی و اکنون نیز پسته به جمع دیگر محصولات تالار کشاورزی بورس کالا اضافه شد.
علی طیب نیا، وزیر امور اقتصادی و دارایی
پیوند بازار سرمایه و بخش کشاورزی با عرضه پسته در بورس کالا
معاملات پسته در بورس کالای ایران یکی از راههای جهانی شدن دوباره این محصول است و امروز با راهاندازی معاملات پسته به عنوان یکی از محصولات استراتژیک کشور در بورس کالای ایران، شاهد پیوند بازار سرمایه و بخش کشاورزی خواهیم بود.
پسته یکی از مزیتهای بخش کشاورزی در کشور و همیشه به عنوان محصول برتر در بازارهای جهانی مطرح بوده است. در این جلسه شاهد پیوند بین بازار سرمایه کشور و بخش کشاورزی هستیم و بازار سرمایه و بخش کشاورزی هر دو نقش بسیاری مهمی را در اقتصاد کشور بازی میکنند و ما در فرآیند ایجاد اشتغال برای جوانان کشور، ارتقای فناوری و مقابله با فقر مجبور هستیم که تمرکز بر بخش کشاورزی را افزایش دهیم.
بخش کشاورزی دارای ویژگیهای مهمی است که در همه کشورها شناخته شده و نقش بی بدیلی در ایجاد اشتغال، مقابله با فقر و ایجاد درآمد برای گروههای گسترده مردم، به خصوص مناطق روستایی، دارد. همچنین امنیت غذایی که در امنیت و استقلال کشور نقش بسیار مهمی دارد، مرهون بخش کشاورزی است.
یکی از مزیتها و محصولات عمده کشور ما تولید پسته است. بر این اساس راهاندازی معاملات پسته در بورس کالای ایران یکی از مسیرهای مهم برای جهانی شدن محصولات کشاورزی ما به شمار میرود. یکی از محصولات عمده در بازارهای جهانی پسته است و شکلگیری بازار منسجم در بورس کالای ایران برای معاملات این کالا به فرآیند کشف قیمت در بازاری شفاف و رقابتی براساس استاندارهای بینالمللی منجر میشود؛ این اقدام به طور قطع گامی بزرگ است تا شاهد عرضه پسته در بازارهای جهانی باشیم.
اقتصاد مقاومتی که جهتگیری اصلی ما را در حوزه اقتصادی تشکیل میدهد، قطعا یک اقتصاد برونگراست؛ اگر چه درونزایی ویژگی اصلی اقتصاد مقاومتی است و ما باید از تمام ظرفیتها و امکانات داخلی برای تولید کالاهای با کیفیت بالا و با قیمت تمام شده پایین استفاده کنیم که در این میان بخش کشاورزی و پسته نیز از این قاعده منستثنی نیست. بنابراین اگر میخواهیم بهرهوری را افزایش داده و از ظرفیتهای داخلی نهایت استفاده را ببریم و قیمتهای تمام شده را در فرآیند تولید کاهش دهیم، چارهای جز ورود به بازارهای بینالمللی نداریم.
محصولی که صرفا در محیط اقتصاد داخلی و در یک فضای انحصاری عرضه میشود، نباید انتظار افزایش بهرهوری، بهبود کیفیت و کاهش قیمت را از آن داشت. در مقابل وقتی یک محصول در بازارهای خارجی وارد میشود باید با رقبای بین المللی رقابت کند، به این ترتیب چارهای جز ارتقای بهرهوری، بهبود کیفیت و پایین آوردن قیمت تمام شده نخواهد داشت.
در توسعه صادرات، فقط به مقوله کسب درآمد ارزی برای کشور نمیاندیشیم، بلکه کاهش وابستگی درآمدهای ارزی کشور به نفت یک هدف کلی و مهم محسوب میشود که نقش صادرات میتواند در آن بسیار با اهمیت باشد و در اثرگذاری به رشد تولید کمک کند. امیدوارم در آینده شاهد تعمیم راه اندازی معاملات پسته به کالاهای مهم دیگر در بخش کشاورزی باشیم تا به جهانی شدن محصولات، افزایش صادرات، بهبود کیفیت، افزایش تولید و توسعه اشتغال کمک شود.
در همین راستا در سالهای اخیر شاهد توسعه بازار سرمایه در حوزههای مختلف هستیم. از زمانی که قانون جدید بازار سرمایه به تصویب رسید و شرایطی فراهم شد تا بتوانیم بورسهای متفاوت داشته باشیم و فقط به بورس اوراق بهادار محدود نشویم، و از زمانی که بر مبنای این قانون امکان معرفی ابزارهای نوین مالی و نهادهای جدید مالی فراهم شد، ما شاهد گسترش همه جانبه بازار سرمایه در کشور بودیم. امروز ما شاهد حضور پررنگ بورس کالای ایران هستیم که معاملات مربوط به کالا و فرآیند توزیع کالاها به طور خاص محصولات کشاورزی را شفاف میکند و معاملات در فضایی رقابتی انجام میشود.
حامد سلطانینژاد، مدیرعامل بورس کالای ایران
کشف قیمت واقعی و لحظهای پسته در بورس کالا
محصول پسته یکی از کالاهای استراتژیک در کشور است و برای جهانی شدن آن باید با تشکیل بازاری منسجم، شرایط را برای مرجع قیمتی شدن در سطح جهان فراهم کنیم. معاملات پسته در بورس کالای ایران به ارتقای برند پسته ایرانی کمک کرده و با توجه به انتشار اطلاعات قیمتها و حجم معاملات به صورت برخط و از طریق اینترنت در سطح کشور و دنیا، امکان حضور مستقیم خریداران بینالمللی را فراهم خواهد کرد. بنابراین باتوجه به سهم 40 درصدی ایران در بازار پسته دنیا، باید در زمینه کشف قیمت این محصول نقشآفرینی کنیم که بازارهای مشتقه کمک میکند تا به راحتی از این مسیر عبور کنیم.
نگاهی به آمار معاملات بورس کالا طی سال 95 نشان میدهد که از ابتدای سال تا 13 اسفند در مقایسه با مدت مشابه سال 94 در اکثر حوزهها با رشد حجم و ارزش معاملات روبهرو بودهایم و در این مدت بخش کشاورزی به مدد وزیر جهاد کشاورزی جایگاه قابل ملاحظهای در بورس کالا پیدا کرده است.
در سال گذشته 753 هزار تن محصول در بورس کالا مورد معامله قرار گرفت که در سال 95 این عدد به 2 میلیون و 360 هزار تن رسید که نشان میدهد حجم محصولات کشاورزی درصد قابل قبولی افزایش پیدا کرده است. همچنین طی این مدت اقدامات بسیار جدی نیز در این حوزه انجام شد تا شاهد رشد 213 درصدی حجم و 189 درصدی ارزش معاملات باشیم.
در حقیقت بازاری شدن محصولات کشاورزی میتواند در بستر بورس کالا اتفاق افتد که در این راستا ماده 33 قانون افزایش بهرهوری بخش کشاورزی در سال 94 و 95 در مورد برخی محصولات اجرایی شد و نتیجه آن بسیار روشن بود به طوری که محصولاتی که به کمیت و کیفیت آن توجه نمیشد مورد اعتنا قرار گرفتند و از طرفی نیز از بار مالی دولت به شدت کاسته شد.
در واقع با اجرای ماده 33 قانون افزایش بهرهوری بخش کشاورزی بر روی دو محصول جو و ذرت، رقمی بیش از یک میلیون و150 هزار تن محصول جو و عددی نزدیک به 600 هزار تن ذرت مورد معامله قرار گرفت که عدد قابل توجهی به شمار میرود. یکی از کارکردهای بورسکالا تنظیم بازار محصولات کشاورزی است و کشاورزان ما همواره نگران هستند که محصولات خود را چگونه به فروش برسانند. چون گاهی شاهد آن هستیم که واسطهها، محصول مورد نظر خود را را با قیمت پایینتری از کشاورز خریداری میکند و سود فروش به جیب واسطهگر میرود، این در حالی است که باید بازار منسجمی وجود داشته باشد تا کشاورز در یک ساختار منظم بتواند محصول خود را عرضه کند.
قراردادهای بلندمدت روی محصولات کشاورزی مزایای زیادی دارد و تنظیم بازار محصولاتی مانند ذرت، جو، گندم و مرغ میتواند با قراردادهای بلند مدت در ساختار بورس اتفاق افتد. برای مثال تنظیم قراردادهای سلف شکر از چند ماه قبل در بستر بورس کالا میتواند علاوه بر آسان شدن کنترل بازار، برآوردی از میزان مصرف این محصول را نشان دهد.
بورسها مکان مناسبی برای قراردادهای آیندهنگر هستند و قرارداهای بلند مدت قراردادهایی هستندکه به مدیریت تامین معاش در کشور کمک میکند. در واقع پتانسیل قراردادهای بلند مدت در بورسها بسیار بالاست به طوری که در سال 95 کل معاملات بورس کالای ایران رشد 31 درصدی حجم و رشد 87 درصدی ارزش را تجربه کرد که بخش عمده ای از این رشد در قراردادهای مشتقه و آینده نگر بود.
پور ابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی
قابلیت مرجع قیمتی شدن پسته در دنیا از طریق بورس کالا
محصول استانداردی همچون پسته قابلیت پیشرفت و مرجع قیمتی شدن در بازارهای جهانی را دارد. پسته یک کالای استراتژیک در کشور بوده و عمده صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص داده و همیشه به عنوان محصول برتر در بازارهای جهانی مطرح شده است، بنابراین قیمتگذاری آن در یک بازار هدفمند، در کنار استفاده از ابزارهای متنوع مالی میتواند محصول توانمندی در اقتصاد کشاورزی باشد.
متوسط برداشت پسته در ایران حدود یک پنجم متوسط برداشت جهانی بوده و توسعه معاملات آن به شفافیت اطلاعاتی نیاز دارد، بنابراین باید بتوان اطلاعات شفافتری در حوزه معاملات پسته و توسعه کیفیت در کنار کمیت ایجاد کرد.
یکی از دغدغههای کشاورزی تامین مالی خرید و فروش است که البته در مورد محصول پسته موضوع اندکی تفاوت دارد. درواقع در مورد پسته صادرات نیز باید مورد توجه قرار گیرد، بر این اساس قیمتی که بتواند شرایط را در بازار جهانی مورد رقابت قرار دهد، بسیار مهم است.
فرایند تامین مالی در معاملات پسته به فعالان اقتصادی و بازرگانان خارجی کمک میکند. با این کار تحول بزرگی برای محصولات استان کرمان بهویژه پسته رقم خورده و نکته قابل توجه این است که در این مسیر فقط خرید و فروش نقدی کالا مطرح نبوده بلکه خرید نسیه، پیش خرید و ابزارهای متنوع دیگری نیز روی این محصول ایجاد میشود.
مجلس به بازار سرمایه در برنامه ششم توسعه نگاه ویژه دارد و توسعه بازار بدهی در کمیسیون اقتصادی، کمیسیون تلفیق و کمیسیون بودجه و در صحن مجلس مورد توجه نمایندگان مجلس قرار گرفته است. بنابراین، توجه زیادی به بازار سرمایه در برنامه ششم شده است که بندهای 2، سه، پنج و هشت در ماده 3 این برنامه از جمله این حمایتها است.
ابزارهای معاملاتی جدید از قبیل اختیار معامله و دیگر ابزارهای مشتقه در بودجه سال 96 تصویب و تعریف شده و مجلس با تعریف محورها، حوزه اجرایی عملیاتی را بر عهده بازار سرمایه گذاشته است. یکی از چالشهای اساسی در حال حاضر لزوم راه اندازی بورس نفت خام وعرضه این کالا در بورس است که میتواند گرفتاریهای زیادی را در اقتصاد برطرف کند. همچنین راهاندازی بورس نفت در کشور مغفول مانده که در برنامه ششم توسعه توجه به این بخش مورد تاکید قرار گرفته است.
بازار بدهی باید به تامین مالی بخش خصوصی کمک کند، این در حالی است که 90 درصد تامین مالی هم اکنون در بخش دولتی صورت گرفته و کمتر از 10 درصد به بخش خصوصی اختصاص یافته است. رانت میلیاردی که در صنعت پتروشیمی جابهجا میشود باعث شده تا به زودی با سوال از وزیر صنعت دلیل اصرار وی برای خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا در صحن علنی مجلس را جویا باشیم.