عصر خودرو

کارنامه بانک‌ها در تامین مالی طرح‌های زیرساختی

عصر بازار- بحث تامین مالی به خصوص در کشورهای در حال توسعه از اهمیت زیادی برخوردار است؛ در این کشورها برخی از پروژه‌ها را با تامین مالی داخلی می‌توان انجام داد، اما در پروژه‌های مهم و زیرساختی مورد نیاز کشور که امکان تامین منابع کامل آن توسط دولت فراهم نیست، ورود بانکها الزامی است. در همین رابطه بانکهای زیرمجموعه وزارت اقتصاد در طول ۴ سال گذشته با وجود کمبود نقدینگی شدید، در تامین مالی طرحهای زیرساختی نقش داشته اند.

کارنامه بانک‌ها در تامین مالی طرح‌های زیرساختی
نسخه قابل چاپ
سه شنبه ۲۴ اسفند ۱۳۹۵ - ۱۶:۴۲:۰۰

    به گزارش پایگاه خبری «عصربازار» به نقل از ایسنا، وزارت امور اقتصادی و دارایی در پنجاه و دومین روز از اجرای برنامه 100 روز 100 اقدام خود که در آن به معرفی 100 دستاورد مهم وزارت اقتصاد در دولت یازدهم و وزارت علی طیب نیا می‌پردازد با معرفی «کارنامه درخشان بانک‌ها در تامین مالی طرح‌های زیرساختی»، در گزارشی آورده است: سرمایه‌گذاری تولیدی و توسعه‌ای؛ نقشی بسیار مهم در پیشبرد اهداف اقتصادی کشورهای در حال توسعه دارد. با توجه به مسائلی که پیش روی بازارهای سرمایه در این زمینه وجود دارد، لزوم ورود بانک‌ها به تامین مالی پروژه‌های زیر ساختی عملا در دهه‌های پایانی قرن 19 به شدت حس شد.

    ایران در سال‌های اخیر با مشکلاتی فراوان در زمینه تامین مالی پروژه‌های زیر ساختی با اهمیت که اساسا مهم‌ترین نیازهای جامعه را برطرف می‌کنند، روبرو بود. به همین واسطه همواره سعی در سوق دادن نظام بانکی به ایجاد پشتوانه برای این طرح‌ها وجود داشت و در طول 3 سال و نیم گذشته بانکهای زیرمجموعه وزارت اقتصاد اعم از دولتی، خصوصی شده و تخصصی، علیرغم انجماد نقدینگی گسترده در شبکه بانکی عملکرد قابل توجهی در تامین مالی طرحهای زیرساختی داشتهاند و چند صد میلیارد تومان منابع ارزی و ریالی برای آبادانی کشور اختصاص داده‌اند.

    با توجه به اینکه بسترهای قانونی حضور بانک‌ها در پروژه‌های عمرانی و زیرساختی نیز همواره وجود داشته و برای مثال قانونی به قدمت «قانون احداث پروژه‌های عمرانی» مصوب سال 1366، در این زمینه مهیا بوده است، در دولت یازدهم نیز از روزهای ابتدایی، این دغدغه در سطح متولیان اقتصادی کابینه وجود داشت. در همین راستا و در سال 1392 در بخش ارزی و با اتکا به منابعی که از فاینانس چین و صندوق توسعه ملی ناشی می‌شد، بیش از 360 میلیون دلار به 1 متقاضی طرح زیر ساختی از طریق بانک ملی تعلق گرفت. این رقم در سال 1393 برای 2 طرح معادل بیش از 233 میلیون دلار برای 2 متقاضی طرح زیر ساختی بود. در سال 1394 نیز 194 میلیون و 573 هزار دلار برای 2 متقاضی تامین اعتبار از سوی بانک‌ها در بخش ارزی صورت گرفت. برای سال 1395 تا پایان نیمه نخست مبلغ 34 میلیون و 238 هزار دلار برای 1 متقاضی طرح زیر ساختی تامین مالی از طریق منابع بانکی صورت گرفته و برآورد شده است که این مبلغ تا پایان سال به بیش از 81 میلیون دلار برای 3 طرح افزایش یابد. به این ترتیب مجموع تامین مالی پروژه‌های زیرساختی از سال 1392 تا سال 1395 در بخش ارزی رقمی بیش از 842 میلیون دلار بوده است که توانسته است نیاز بخشی از این پروژه‌ها که به واسطه کاهش قیمت نفت دچار مخاطراتی شده بودند را برطرف کند.

    در بخش ریالی نیز که از منابع داخلی بانک‌ها تغذیه می‌شود، در سال 1392 در مجموع 124 میلیارد تومان از مجرای منابع داخلی بانک‌ها صورت گرفت. در سال 1393 نیز مبلغ 79 میلیارد تومان از منابع داخلی بانک‌ها برای 9 متقاضی تامین اعتبار صورت گرفت. این رقم در سال 1394 با رشدی خوب مواجه شده و به 236 میلیارد تومان برای 16 متقاضی افزایش یافت. در سال 1395 نیز تا پایان 6 ماهه نخست 200 میلیارد تومان از محل منابع داخلی بانک‌ها برای تامین مالی 10 طرح زیر ساختی، تخصیص داده شد. رقمی که در قیاس با تعداد متقاضیان نشان می‌دهد که طرح‌های زیر ساختی مهم و عظیمی را تحت پوشش قرار داده است. در نهایت طبق برآوردها در کل سال 1395، 312 میلیارد تومان برای 15 طرح زیر ساختی، تامین مالی از طریق بانک‌ها انجام خواهد شد. به این ترتیب به جز یک فقره تامین مالی 20 میلیارد تومانی از طریق صندوق توسعه ملی، در مجموع سال‌های 1392 تا 1395 معادل 751 میلیارد تومان منابع مالی ریالی از طریق منابع داخلی بانک‌ ملی به پروژه‌های زیرساختی تزریق شد.

    بانک کشاورزی از دیگر بانک‌هایی به حساب می‌آید که از سال 1392 تا 1395 به اثر گذاری نظام بانکی در تامین مالی پروژه‌های زیر ساختی کمک کرده است. این بانک در سال 1392 به 56 هزار و 776 متقاضی معادل بیش از 2 هزار میلیارد تومان اعتبار از طریق منابع بانکی داده شد. در سال 1393 این رقم معادل هزار و 520 میلیارد تومان برای بیش از 41 هزار طرح زیرساختی بود. در سال 1394 نیز از محل منابع بانک کشاورزی رقم هزار و 518 میلیارد تومان برای 23 هزار و 145 طرح تامین اعتبار صورت گرفت. برای سال‌های 1395 و 1396 نیز برآوردها از تخصیص 4 میلیارد و 674 میلیون دلار از منابع بانک کشاورزی به 5 هزار و 824 طرح حکایت دارد. رقمی که با توجه به کاهش تعداد طرح‌ها نشان دهنده افزایش سهم هر طرح از پشتوانه مالی بانک کشاورزی است. لازم به ذکر است با توجه به ماهیت طرحهای کشاورزی، سرانه اعتبار تخصیص یافته به این پروژهها نسبت به موارد دیگر کمتر است.

    بانک صنعت و معدن نیز سهم بسیار مهمی در پیشبرد طرح‌های زیر ساختی به ویژه در حوزه تولید برق ایفا کرد. مسئله ورود بانک‌ها به تامین مالی پروژه‌های تولید برق از جایی حائز اهمیت است که به واسطه مشکلات مالی برای چند سال متوالی کشور از نصب ظرفیت‌های مورد نیاز برق در هر سال عقب مانده بود و این نگرانی در میان فعالان اقتصادی وجود داشت که با رونق گرفتن چرخ اقتصاد در دوران پسابرجام و افزایش نیاز حوزه صنعت به برق، ظرفیت کشور پاسخگوی این مسئله نبوده و در نتیجه پیشبرد اهداف با مشکلاتی روبرو شود. به همین واسطه از سال 1392 تا پایان نیمه نخست سال 1395 معادل 19 پروژه نیروگاه سیکل ترکیبی توانستند بخشی از نیازهای مالی خود را از طریق منابع مالی بانک‌ها صنعت و معدن برطرف کنند.

    بانک توسعه صادرات نیز در پیشبرد طرح‌های زیر ساختی در 4 سال گذشته نقش داشته است. طبق آمار و اطلاعات موجود این بانک در سال 1392 معادل 859 میلیارد تومان را برای تامین اعتبار 12 طرح محیا کرده است. در سال 1393 بانک توسعه صادرات بخشی از نیازهای 17 طرح زیر ساختی را به مبلغ مجموع 414 میلیارد تومان تامین کرد. این رقم در سال 1394 با پیشرفتی مناسب همراه شده و به 2 هزار و 994 میلیارد تومان افزایش یافت. در سال 1395 و در پایان 6 ماهه نخست نیز مبلغ 177 میلیارد تومان از محل منابع بانک توسعه صادرات به 6 طرح زیر ساختی تعلق گرفت.

    بانک تجارت نیز مانند بانک ملی هم در بخش ارزی و هم در بخش ریالی به تامین مالی پروژه‌های زیر ساختی پرداخته است. این بانک در سال 1392 معادل 11 میلیارد تومان را به یک طرح زیرساختی در حوزه پزشکی اختصاص داد. در سال 1393 در مجموع 237 میلیارد تومان و در بخش ارزی برای 4 طرح معادل بیش از 110 میلیون یورو از منابع این بانک برای تامین اعتبار چند پروژه اعم از پروژه‌های مهم حوزه فولاد تامین اعتبار صورت گرفت. بانک تجارت در سال 1394 تامین مالی از منابع ارزی نداشته و در بخش ریالی 432 میلیارد تومان را به 2 طرح که یکی از آن‌ها در حوزه نفت و دیگری طرح بسیار مهم قطاری شهری مشهد بود، اختصاص داد. این بانک در سال 1395 مبلغ 350 میلیون دلار از سرمایه مورد نیاز پالایشگاه گازی بید بلند 2 که از اهمیت زیادی برخوردار است را تامین کرده و در بخش ریالی نیز 70 میلیارد ریال به یک طرح اختصاص داد.

    در این زمینه محمدرضا حسین‌زاده، مدیرعامل بانک ملی مطرح کرده است:  طرح‌های زیر ساختی عموماً پروژههای ملی و مهمی هستند که موتور محرکه رشد اقتصادی کشور محسوب میشوند و فارغ از نوع مشارکت بانک (اعم از سندیکایی و ... ) نظارت بر چگونگی اجرای طرح‌های مذکور باید به نحوی باشد که طرح در موعد پیش بینی شده در زمان بررسی و برآورد هزینههای سرمایه گذاری آن به بهرهبرداری برسد. بدین منظور نظارت مؤثر بر نحوه پیشرفت پروژه به لحاظ فیزیکی و زمان بندی از طریق پرداخت به موقع تسهیلات و متناسب با پیشرفت فیزیکی طرح، اطمینان از هزینه کرد سهمالشرکه متقاضی در طرح‌ها و تطابق عملیات اجرایی آن با طرح تصویبی اولیه (پیش بینی شده در زمان بررسی) صورت میپذیرد تا ضمن حصول اطمینان از مصرف صحیح تسهیلات اعطایی، فرایند مذکور در نهایت منتج به بهرهبرداری پروژه و به تبع آن تسهیل برگشت منابع اعطایی بانک شود.

    او توضیح داده است: بخش اعظم منابع مالی بانک ها از طریق جذب سپرده‌های مشتریان (اشخاص حقیقی و حقوقی) و اوراق گواهی سپرده سرمایه گذاری عام تامین میگردد، همچنین علاوه بر منابع مذکور به منابع بیرونی نظیر صندوق توسعه ملی، فاینانس و ... نیز میتوان اشاره نمود که با توجه به شرایط خاص طرح و وضعیت اقتصادی کشور مورد تاکید قرار خواهد گرفت.
    وی همچنین گفته است: طرح های زیر ساختی معرفی شده به بانک پس از انجام مطالعات امکان سنجی و بررسی‌های لازم از جمیع جهات (اقتصادی، فنی و مالی) در صورت داشتن توجیهات کافی، نسبت به مشارکت در تامین هزینه های سرمایه گذاری طرح وفق ضوابط و مقررات مربوطه اقدام می‌شود.


    او ادامه داده است:  انجام کنترلهای لازم و نظارت در مراحل مختلف قبل، حین و بعد از پرداخت تسهیلات صورت میپذیرد، ولی درخصوص طرح‌های مذکور با توجه به شرایط خاص هر پروژه دقت میگردد با انجام بازدیدهای دوره ای پس از هر مرحله پرداخت تسهیلات مصوب، از مصرف صحیح تسهیلات اعطایی قبلی و هزینه شدن سهم الشرکه متقاضی در پروژه متناسب با برنامه زمانبندی طرح و پیش بینی های انجام شده در زمان بررسی اولیه، اطمینان حاصل شود.

    برچسب ها