عصر بازار- جنب پُل حافظ و در قلب تهران، ساختمانی آبی رنگ ایستاده که پس از میزبانی بانک کار و بانک تجارت، اکنون شرکت بورس تهران را در ۱۹ طبقه خود جای داده است. ساختمانی ۶۸ متری که روزگاری از سال ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۸ به مدت ۶ سال بلندترین ساختمان ایران بود، با گذشت ۵۳ سال از عمرش همچنان پا برجاست تا پس از فرو ریختن ساختمان پلاسکو، نمادی از دوران گذار طهران قدیم به تهران مدرن باشد.
به گزارش پایگاه خبری «عصربازار»، این ساختمان از نظر زمانی پس از شمس العماره با 35 متر ارتفاع، ساختمان خانشقاقی با 40 متر بلندا و پلاسکو با 42 متر ارتفاع، چهارمین ساختمان بلندی بود که در تهران ساخته شد. پروژه این بُرج اداری توسط بانک کار پیش رفت و به نام همین بانک نیز معروف شد، تا سال 1358 که این ساختمان به بانک تجارت رسید. اما تنها سه سال بعد و در سال 1362 بانک مرکزی، تالار بورس و اوراق بهادار را در طبقه همکف آن جای داد و بورس تهران هم در چند طبقه آن ساکن شد. به تدریج این ساختمان که مالک کنونی آن سازمان بورس و اوراق بهادار است، به تنهایی در تصرف شرکت بورس تهران درآمد و شرکتهای کارگزاری بورس نیز برای چند سالی در آن جای گرفتند. این روند ادامه داشت تا کارگزاریها با بزرگ شدن بازار سهام، مستقل شدند و ساختمان بورس را ترک کردند. البته اکنون بورس انرژی و مرکز مالی ایران که زیرمجموعه سازمان بورس هستند در این ساختمان حضور دارند و تا چندی پیش فرابورس ایران هم تا آماده شدن ساختمان خود در این ساختمان جا داشت.
ساختمان سیمانی با قلبِ شیشه
طراحی و معماری این ساختمان که توسط عبدالعزیز فرمانفرمائیان انجام شد، اسکلتی از سیمان دارد و اکنون در قلب طبقه همکف آن درست در سمت چپ درب ورودی، تالار بورس اوراق بهادار معروف به تالار شیشهای با ایستگاههای معاملاتی سبز رنگ کارگزاران قرار گرفته است. نیم طبقه بالاتر که با راه پله انتهای ساختمان به آن میرسیم، سهامداران روی ردیفهای صندلیهای چندتایی به شکل سینما نشستهاند و تابلو قرمز رنگ روبهروی خود را هر لحظه با هیجان زیادی دنبال میکنند. به جز تالار شیشهای، تعدادی از شعب بانکها، چندین رایانه که اطلاعات بازار سهام را گزارش میدهد، یک سالن کنفرانس قدیمی، چند واحد اداری که اکنون برای روابط عمومی استفاده میشود و راهروهایی برای دسترسی به آسانسور در این یک و نیم طبقه قرار دارد و بقیه طبقات صرفا اداری هستند. اما حالا و با فروریختن ساختمان 56 ساله پلاسکو، نگرانیها در مورد ایمنی ساختمان بورس تهران نیز افزایش یافته است و بسیاری دلواپس یادگار دهه 40 تهران هستند. البته بورس تهران تا چند ماه دیگر بیشتر میهمان بُرج آبی خیابان حافظ نیست و به ساختمانی مدرن در سعادت آباد منتقل میشود. این در حالی است که ساختمانهایی مانند این و پلاسکو عمری چند ده ساله دارند و هنوز حتی به یک چهارم عمر خود نیز نرسیدهاند و میتوان مانند کشورهای اروپایی با بازنگری در سیستمهای ایمنی، این بناها را برای نسلهای آینده به یادگار گذاشت.
بر این اساس به سراغ علی عباس کریمی معاون پشتیبانی و سرپرست معاونت توسعه شرکت بورس تهران رفتیم تا از وضعیت کلی و ایمنی بُرج شرکت بورس تهران و ساختمان جدید این شرکت آگاه شویم که متن این مصاحبه را در ادامه میخوانید.
- قدمت ساختمان کنونی شرکت بورس تهران چقدر است؟ مالکیت ساختمان برای کدام سازمان است؟ و این ساختمان از چه زمانی در اختیار این شرکت قرار گرفت؟
بر اساس اطلاعات موجود، در میانه دهه 40 شمسی بهرهبرداری از این ساختمان شروع شده و در آغاز بهرهبرداری این ساختمان در اختیار "بانک کار" قرار داشته است و بعدها که ساختمان در تملک بانک مرکزی قرار گرفته، شرکت بورس که در آن زمان کارمندان کمی داشته در بخشهایی از آن جای داده شده است. در این زمان، تنها دو یا سه طبقه در تصرف بورس بوده و در دیگر طبقات شرکتهای کارگزاری ساکن بودهاند که بعد از مدتی، این شرکتها نیز جدا و مستقل شدند.
این ساختمان که با ادغام "بانک کار" و "بانک تجارت" بخشی از اموال این بانک شد، پس از انقلاب اسلامی با ادغام چند بانک دیگر در بانک تجارت تا سال 82، وضعیت مالکیت مشخصی نداشت. در دوره دبیرکلی رجایی سلماسی و میرمطهری بر سازمان کارگزاران بورس و اوراق بهادار این ساختمان در اختیار بورس بود، اما در دوران عبده تبریزی، ساختمان از این بانک خریداری شد و به مالکیت این سازمان درآمد.
در این دوران، طبق قانون جدید بازار اوراق بهادار، اموال سازمان کارگزاران بورس و اوراق بهادار به سازمان بورس و اوراق بهادار رسید و پس از اینکه سازمان بورس به ساختمان جدید خود در خیابان ملاصدرا منتقل شد(پس از حدود دو سال)، این ساختمان به شرکت بورس تهران به عنوان مستاجر رسید. در طول این مدت به جز شرکت بورس تهران، مرکز مالی ایران، بورس انرژی و فرابورس نیز در این ساختمان حضور داشتهاند که فرابورس پس از آماده شدن ساختمان خود به آنجا منتقل شد و اکنون تنها بخش کوچکی از آن در ساختمان باقی مانده است. بنابراین، اکنون مالکیت ساختمان به طور کامل در اختیار سازمان بورس و اوراق بهادار است و مبلغی بسیار کمتر از قیمت واقعی به عنوان اجاره و برای حمایت از شرکت بورس تهران دریافت میشود.
- مشخصات فنی ساختمان به چیست؟
ساختمان بیشتر از 50 سال قدمت دارد، دارای 19 طبقه است و هر طبقه حدود 325 متر وسعت دارد. البته در قسمت بالای تالار شیشهای یک نیم طبقه نیز وجود دارد که طبقه دوم محسوب میشود و متراژی کمتر از سایر طبقات دارد. همچنین ساختمان دارای زیر زمین است که تاسیسات در آن قرار دارند. طبقه همکف که تالار شیشهای در آن واقع شده نیز حدود 1000 متر وسعت دارد که به جز تالار، بخشی از آن در اختیار شعب یا باجه بانکها است.
- ساختمان چند نفر کارمند دارد؟ و تردد روزانه کارمندان و سهامداران در مجموع چقدر است؟
تعداد کارکنان شرکت بورس تهران در مجموع 170 نفر است که با احتساب کارمندان دیگر نهادهایی که گفته شد، این تعداد به 220 نفر میرسد. همچنین تردد سهامداران در طبقات، به میزان چشمگیری نیست و بیشتر این افراد، فقط در طبقه همکف و نیم طبقه از صبح تا ساعت سیزده که ساعت کار بازار است، عبور و مرور میکنند. تنها به ندرت سهامداران خود شرکت بورس تهران به طبقه نهم که دفتر سهام در آن واقع است، مراجعه میکنند. در مجموع تردد سهامداران به تالار به طور متوسط هر روز حدود 300 نفر است. به این ترتیب، در بخشی از روز با احتساب کارمندان و سهامداران، 500 نفر در ساختمان حضور دارند.
- با رخ دادن حادثه پلاسکو نگرانیهایی برای وضعیت ایمنی ساختمان شرکت بورس به وجود آمده است، در حال حاضر شرایط ایمنی ساختمان به ویژه در مقابل آتشسوزی چگونه است؟
مقایسه ساختمان شرکت بورس با پلاسکو از نظر نوع فعالیت، قیاس مناسبی نیست. به این دلیل که فعالیتهای ساختمان پلاسکو تجاری و عمدتا در حوزه پوشاک بود و با پارچه و پلاستیک(مواد قابل اشتعال) سر و کار داشت. اما در این ساختمان اینگونه مواد وجود ندارند و فقط کاغذ و میز صندلی چوبی به میزان کم و در حد اداری هست. بنابراین مقایسه این دو ساختمان از نظر میزان خطر صحیح نیست.
از نظر ایمنی به طور قطع، ساختمان کنونی شرکت بورس استانداردهای روز ایمنی دنیا و اطفاء حریق را ندارد، اما بخشی از سیستمهای ایمنی در این ساختمان از ابتدای ساخت وجود داشته است. از نظر سیستمهای اصلی اطفاء، در زمان ساخت هم سیستم اعلام خطر، هم CO2 در طبقات و هم سیستم آبپاش وجود داشته و امکانات مناسبی در آن زمان در نظر گرفته شده است. ولی اکنون پس از گذشت بیش از 50 سال و باوجود اینکه خوشبختانه هیچگاه حادثهای رخ نداده است، صحت عملکرد آنها مشخص نیست. بنابراین، سیستمها وجود دارد اما اطمینانی از عملکرد درست آنها نیست.
پس از حادثه پلاسکو نیز سازمان بورس به عنوان مالک ساختمان، به شدت در حال پیگیری مسائل ایمنی است و قرار است هماهنگیهایی انجام شود تا سیستمهای اصلی ایمنی، چِک(وارسی) شوند تا اگر مشکلی دارند، بازسازی شده و مشکلات آنها برطرف شود. شرکت بورس نیز پیگیر این موضوع است و جلساتی با مرکز آتشنشانی شماره یک حسنآباد بر سر سیستمهای اصلی اطفاء حریق برگزار خواهد شد. علاوه بر این، طی این سالها جلساتی با آتشنشانی برگزار شده و از آنها دعوت شده تا از ساختمان و امکانات موجود، بازدید کنند. به این ترتیب، کپسولهای اطفاء حریق در طبقات و در مکانهایی که آتشنشانی مشخص کرده، مستقر شده و به طور مرتب شارژ میشوند. همچنین راهروها و راه پلهها نیز مورد بازرسی آتش نشانی قرار گرفته و ایمن شده است.
- پس باید در خصوص سیستمهای اصلی ایمنی با آتشنشانی جلسهای برگزار شود.
بله. باید این نشست انجام شود و در مرحله اول کمبودها بر اساس استانداردهای جدید از سوی آتشنشانی مشخص شود و در مرحله بعدی عملکرد سیستمها ارزیابی شود. مشخص است که باید در این مورد تغییرات زیرساختی انجام شود. البته قرار است، شرکت بورس تهران به زودی از این ساختمان نقل مکان کند که این مهم بهانهای برای انجام نشدن اقدامات گفته شده نیست. اکنون جلسات با آتشنشانی توسط دکتر پولادی مدیر اداری شرکت بورس تهران شروع و صورت جلسهای تهیه شده است. آنچه مسلم است این کار بسیار وقتگیر و زمانبر خواهد بود و مستلزم انجام فعالیتهای زیادی است.
- آیا در این مدت اخطاری از سوی سازمان آتش نشانی دریافت نکردهاید؟
در سوابق شرکت بورس تهران اخطاری وجود ندارد و اگر اخطاری وجود داشته باشد، ممکن است به سازمان بورس به عنوان مالک اخطار داده باشند. به صورت مرتب تعاملات با آتش نشانی برقرار است و در این مدت بعید به نظر میرسد که اخطاری داده شده باشد.
- چه اقدامات تکمیلی برای مواجهه یا پیشگیری از آتش سوزی انجام شده است؟
در راستای تعاملات علاوه بر موارد ذکر شده، میتوان به تبدیل کپسولهای یک کاره با سه کاره، رفع سد معبر از راه پلهها و تلاش برای استقرار روشنایی خارج از برق اصلی ساختمان اشاره کرد. در مجموع در مورد 15 اقدامی که حاصل از جلسه با بخش تاسیسات و مدیریت حراست بوده، در سه بخش اصلی (فوری، میان مدت و بلند مدت) اتخاذ تصمیم شده است و طی ماههای آتی به طور کامل انجام خواهد شد. اقدامات ضروری نیز در روزهای آینده انجام میشود که برگزاری مانور تخلیه ساختمان و اطفاء حریق از آن جمله است. آموزشهای لازم به کارکنان برای اطفاء و تسریع در خروج هنگام حادثه و تجهیز ساختمان به آژیر خطر نیز بخش دیگری از اقدامات است.
- از نظر میزان خطر ساختمان در چه جایگاهی قرار دارد؟ و چند نفر نیروی امنیتی در ساختمان هستند؟
در درجه اول، خوشبختانه ساختمان در مجاورت یکی از مجهزترین ایستگاههای آتش نشانی قرار گرفته است و ظرفیت مناسبی را در اختیار بورس قرار داده است. همچنین تجمع سهامداران تنها در طبقه همکف و نیم طبقه است و این امر خطر را به حداقل ممکن میرساند و تاثیر زیادی بر تسریع تخلیه ساختمان دارد. علاوه بر این، گازکشی در داخل طبقات نیست و صرفا گاز تا موتورخانه واقع در زیرزمین آمده است. بخاری و وسایل خطرآفرین دیگر نیز در ساختمان وجود ندارد. اکنون 12 نفر نیروی حراست آموزش دیده با تجهیزات در ساختمان حضور دارند و دوربینهای مدار بسته در سراسر ساختمان تعبیه شده است.
- آیا ساختمان پله فرار هم دارد؟ و کدام بخشها از ساختمان نوسازی شده است؟
خیر. این ساختمان راه پله فرار که در فضای باز قرار گرفته باشد، ندارد و این بحث زیرساختی است که اگر یکی از موارد آتشنشانی این مسئله باشد، باید آن را انجام دهیم. آسانسورهای ساختمان به طور کامل شامل تمام موارد نوسازی و لوله کشیها و برقکشی نیز به روز شده است. در مجموع میتوان گفت قدمت 50 سال برای ساختمانی با این مشخصات کم است و این بناها میتوانند با به روزرسانی تجهیزات، چندین برابر این مقدار عمر کنند.
- وضعیت ساختمان جدید شرکت بورس به کجا رسیده و چند درصد پیشرفت فیزیکی داشته است؟
در حال حاضر 90 درصد پروژه از نظر فیزیکی پیشرفت داشته است و امیدواریم تا پایان سال یا اوایل سال بعد، عمده کارها را انجام دهیم. در این میان، استقرار کارمندان باقی میماند که باید در این خصوص تصمیمگیری شود. برنامه کنونی فروردین یا اردیبهشت سال آتی است که جابجایی پرسنل را در این زمان انجام دهیم.
- لطفا توضیحاتی در خصوص مشخصات فنی ساختمان جدید بدهید.
ساختمان جدید در زمینی به وسعت 2640 متر مربع در محله "سعادت آباد" (بلوار شهرداری نبش خیابان سیزدهم) ساخته شده و حدود 35 هزار متر مربع زیربنا با اسکت فلزی دارد. این ساختمان دارای 6 طبقه زیرِ زمین، هم کف به اضافه نیم طبقه و 10 طبقه روی زمین، در مجموع 17.5 طبقه است. در طبقه همکف مانند ساختمان کنونی تالار و برخی از شعب بانکها مستقر میشوند و در طبقههای منهای یک چند شعبه بانک و سالن اجتماعات قرار دارد. چهار طبقه بعدی زیرزمین پارکینگها واقع شدهاند و طبقه منهای شش مرکز داده جای میگیرد.
- آیا از برنامه زمانبندی تکمیل ساختمان عقب نیستید؟
به نظر نمیرسد که از برنامه زمان بندی عقب باشیم، اما کارهایی در این بین وجود دارد که از اختیار ما خارج است مانند مجوز نمای ساختمان که کار ساختمان را سه یا چهار ماه به تاخیر انداخت. چالشهایی در این خصوص با شهرداری وجود داشت که مدتی زمان گرفت تا نمای ساختمان نهایی شود. اکنون مجوز نمای غربی صادر شده است.
- نمای ساختمان از چه نوعی است؟
نمای ساختمان جدید شیشهای با فرمهای آلمینیوم در کنار کامپوزیت است. این در حالی است که شهرداری در خصوص میزان شیشه در نما ضوابطی دارد و این مقررات اکنون باید در شهر تهران رعایت شود. همچنین در مورد کامپوزیتها نیز قوانینی وضع شده که کلیه آنها رعایت شده است.
- ساختمان اکنون در کدام مرحله است؟
در حال حاضر سقفهای کاذب نصب میشود و کار سرامیک کف به پایان رسیده است. البته در طبقه همکف به دلیل اینکه باید تالار در آن واقع شود، کارهایی مانده است.
- برای استقرار مرکز داده(دیتا سنتر) چه تمهیداتی اندیشیده شده است؟
برای انتقال تالار معاملات به ساختمان جدید به ناچار باید مرکز داده تا حدودی که سیستم معاملات راهاندازی شود، مستقر شود. البته این مهم، دلیلی برای این نیست که الزاما اول مرکز داده منتقل شود و پس از آن کارمندان جابهجا شوند. در این حالت، فقط بخشی از کارکنان شرکت که ارتباط مستقیم با مرکز داده دارند، ملزم به انتقال همزمان هستند و بقیه واحدها میتوانند پیش یا پس از انتقال مرکز داده، نقل مکان کنند. اما بخش روابط عمومی و بازار باید همزمان با تالار جابجا شوند که ممکن است این انتقال یک یا دو ماه پس از سایر بخشها، انجام شود.
- برآورد هزینهها چقدر است و تاکنون چه میزان از منابع برای این پروژه هزینه شده است؟
پیشبینی برآورد هزینه ساختمان برای تکمیل پروژه، حدود 230 میلیارد تومان است و تا الان 160 میلیارد آن هزینه شده است.
+ از نظر ایمنی و امنیتی ساختمان جدید چه شرایطی دارد؟
در ساختمان جدید علاوه بر تجهیزات گفته شده، سیستم هوشمند BMS وجود دارد که تمام بخشها را به طور هوشمند کنترل میکند، البته سیستم اطفاء حریق از BMS جداگانه است. سیستم امنیتی ساختمان بر اساس استانداردهای روز دنیا به روز است و در مورد سیستمهای ایمنی بنابر آنچه که از سوی شهرداری خواسته شده، عمل کردهایم. این در حالی است که در بسیاری از موارد، نکات ایمنی حتی از استانداردهای شهرداری پیشرفتهتر است.
- کدام سیستمها در مورد اطفاء حریق استفاده شده است؟
14 مورد بر اساس استانداردهای سازمان مستقل بینالمللی مجوز محصولات ایمنی مقاوم در برابر حریق انجام شده که شامل منطقهبندی حریق در طبقات اداری و پارکینگ، عایق مقاوم در برابر حریق بر روی سازه فلزی، استفاده از سیستم اطفاء حریق از نوع آبی و جعبههای آتشنشانی در کلیه طبقات، نصب دکتورهای دودی و حرارتی و کابلهای مقاوم در برابر حرارت، استفاده از پنلهای سقف از نوع RF، راه پله فرار اضطراری فلزی روی نما، آسانسور دودبند و مقاوم در برابر حریق، تامین دو دستگاه راهپله فرار در بالهای شمالی و جنوبی مجهز به سیستم فشار مثبت هوا و دربهای مقاوم در برابر حریق با لابی ایمن، تامین لابی در مقابل آسانسورها با دیوار و دربهای مقاوم، استفاده از پردههای اتوماتیک درپارکینگ، نصب دربهای مقاوم برابر حریق، استفاده از سیستم تهویه و تخلیه دود از پارکینگها، استفاده از سیستم "اگزاست فن" برای خروج دود از وید مرکزی و طبقات اداری و نصب و تجهیز پمپهای مورد نیاز برای اطفاء حریق با استفاده از موتور دیزل در مواقع قطع برق میشود. البته تمام این مقاومتها در برابر حریق به مدت دو ساعت است که ساختمان به طور کامل تخلیه شود. همچنین برای این سیستم هوشمند تیمی در داخل ساختمان مستقر میشود و باید در نظر داشت که در کلیه مراحل احداث ساختمان، یک تیم از کارشناسان آتشنشانی به عنوان مشاور دائم در کنار پروژه حضور داشته است.
- در آخر برآورد شما از عمر ساختمان جدید چقدر است؟ و معمار اصلی ساختمان چه شخصی است؟
ساختمانی با چنین مشخصات فنی دستکم 200 سال عمر خواهد کرد و طراح ساختمان آقای هادی تهرانی از معماران برجستهای که در کشور آلمان زندگی میکنند، هستند. در نهایت امیدوارم این ساختمان به نمادی ملی تبدیل شود.