به گزارش پایگاه خبری «عصربازار» به نقل از ایرنا، این روزنامه نوشت: 10 سال تحریم های بین المللی که با هدف محدودسازی فعالیت های هسته ای بر ایران تحمیل شد، چین را به شریک نخست ایران در تجارت و سرمایه گذاری تبدیل کرد.
اکنون با لغو تحریم های هسته ای، دولت عملگرای ایران که تلاش می کند خود را از وابستگی خلاص کند اما با تحریم های لغو نشده آمریکا روبروست.
به گفته «منصور معظمی» رییس هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران که پیش از این معاون وزیر نفت بود، «چین به قدر کافی در ایران سرمایه گذاری کرده است و می خواهیم برای کشورهای دیگر فرصت سرمایه گذاری فراهم می کنیم».
این امر نشاندهنده موقعیت ایران پس از تحریم است که در مقایسه با گذشته حق انتخاب بیشتری دارد.
بسیاری از آمریکاییان مانند «دونالد ترامپ» ایران را بزرگ ترین برنده برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) می دانند که پارسال میان ایران و قدرت های جهانی به امضا رسید؛ زیرا شرکت های اروپایی می خواهند با سرعت به این کشور وارد شوند که از آخرین بازارهای دست نخورده جهان است.
سرمایه گذاران غربی در برقراری روابط با ایران محتاطند و این امر ایران را دوباره به سوی چین برگردانده است.
این واقعیت بویژه در بخش انرژی نمایان تر است؛ زیرا ایران می خواهد هر چه زودتر تولید خود را افزایش دهد.
نکته دیگر اینکه، بانک های «کلیرینگ» غربی به دلیل ترس از نقض تحریم های غیرهسته ای آمریکا که هنوز پا برجاست، همچنان از معامله با ایران رویگردانند. این امر بدان معنی است که شرکت های غربی نمی توانند پروژه های مرتبط با ایران را تامین مالی کنند.
بانک کلیرینگ نوعی بانک تجاری و بخشی از شبکه بانکی است که می تواند چک مشتریان را بدون توجه به اینکه چک آنها از همین بانک صادر شده یا نه، تسویه کند.
معظمی گفت: دولت می خواهد تا پایان سال آینده سرمایه گذاری خارجی در پروژه ها را- از کشتی سازی گرفته تا پتروشیمی- به 10 میلیارد دلار افزایش دهد.
وی اضافه کرد: ما به سرمایه گذاری نیازمندیم. البته آنچه انتظار داریم هنوز اتفاق نیفتاده است و ما از آمریکایی ها می خواهیم که این مشکل را حل کنند.
این مسئول ادامه داد: مشخص نیست آیا راهنمای جدیدی که آمریکا هفتم اکتبر (شانزدهم مهرماه) در مورد تحریم ها منتشر کرد، شرایط را تغییر می دهد یا نه.
به گفته «لی گوافو» از موسسه مطالعات بین الملل وزارت امورخارجه چین، نوعی احساس «فریب خوردگی توسط غرب» آرام آرام در حال فراگیر شدن میان ایرانیان است.
دوران تحریم برای چین یک مزیت بود، زیرا دیگر شرکت های خارجی ناچار بودند ایران را ترک کنند. تجارت چین که با ایران پیش از تحریم ها نصف اتحادیه اروپا بود اما در سال 2014 پنج برابر این اتحادیه با ایران روابط بازرگانی برقرار کرد.
«مجیدرضا حریری» معاون اتاق بازرگانی ایران-چین، گفت: شرکت های چینی در همه بخش های اقتصادی ایران از نفت تا خودرو و ارتباطات سرمایه گذاری کرده و اغلب از مزیت انعقاد نخستین قراردادهای بین المللی با ایران سود برده اند.
برای نمونه، شرکت اپراتور تلفن همراه «هواوی تکنولوژیز» در حال ایجاد زیرساخت های ارتباطی در ایران است، کاری که ممکن بود به «زیمنس» آلمان واگذار شود.
چین اکنون می خواهد روابط خود با ایران را بیشتر گسترش دهد و امیدوار است جاده تجاری باستانی ابریشم به اروپا را بازسازی کند.
«شی جین پینگ» رئیس جمهوری چین، نخستین رهبر جهانی بود که ژانویه (دی ماه گذشته) پس از لغو تحریم های هسته ای از ایران دیدن کرد و قول داد تجارت بین دو کشور در 10 سال آینده به 600 میلیارد دلار افزایش یابد.
به گفته «جان گارور» از «موسسه فناوری جورجیا»، رابطه چین با ایران تا به حال کمتر تضعیف شده است. با وجود این، چین یکی از مهمترین منابع تامین تسلیحات و فناوری هسته ای ایران در دهه 1980 میلادی بود که رهبرانش این پروژه ها را در لحظه حساس، قربانی حفظ روابط با آمریکا کردند.
همچنین چین وقتی نفت بیشتری نیاز داشت، به سوی عربستان سعودی رفت که رقیب سرسخت ایران است.
شرکت ملی نفت چین در سال 2010 میلادی پس از آنکه شرکت «اینپکس» ژاپن به دلیل تحریم ها از ایران رفت، پروژه هایی در میدان های نفتی آزادگان شمالی و جنوبی واقع در جنوب غرب ایران بر عهده گرفت. این شرکت چند پروژه بزرگ دیگر نفتی و گازی ایران را نیز بر عهده دارد.
«کرامت الله بهبهانی» مدیر پروژه آزادگان شمالی، گفت: کار خوب آغاز شد اما چین پس از مدتی سرعت انجام کار را بویژه در این میدان کاهش داد. چین علت اصلی این امر را فشارهای وارد شده از سوی آمریکا اعلام کرد.
اکنون دولت «حسن روحانی» می خواهد روابط سرمایه گذاری با کشورهای دیگر جهان را بازسازی کند.
پس از آنکه دولت روحانی در سال 2013 میلادی (1392) سر کار آمد، از اینکه چین به تعهدات خود در این پروژه عمل نکرده است به شدت ابراز نارضایتی کرد و یک شرکت ایرانی در چارچوب یک قرارداد فراساحلی چهار میلیارد و 700 میلیون دلاری، جایگزین شرکت ملی نفت چین شد.
«بیژن زنگنه» وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران، در سال 2014 میلادی شرکت ملی نفت چین را از میدان نفتی آزادگان جنوبی که یکی از بزرگ ترین میدان های توسعه نیافته جهان با نزدیک به 33 میلیارد بشکه نفت استخراج نشده است، بیرون راند و هشدار داد سرمایه گذاری های دیگر این کشور نیز در معرض خطر است.
همان سال وقتی یک مقام زیست محیطی، کارگران چینی را در تالاب های اطراف چاه های نفت آزادگان شمالی در حال شکار و خوردن لاک پشت های لاک نرم فراتی پیدا کرد به نقش این کشور در ایران صدمه بیشتری وارد شد.
فشار برای توسعه میدان آزادگان رو به افزایش بود. عراق برای استخراج ذخایر این میدان که ایران نیز در آن شریک است، با کنسرسیومی قرارداد بست که در صدر آن شرکت «رویال داچ شل» انگلیس قرار داشت.
در آوریل 2014 (آغاز سال 1393 خورشیدی) عراق اعلام کرد نخستین محموله نفتی از این میدان را صادر کرده است.
بهبهانی درباره برداشت عراق از میدان آزادگان گفت: در حالی که کشورهای غربی ممکن است فناوری های بهتری از شرکت ملی نفت چین داشته باشند، چین هنوز در این میدان ها به ما کمک می کند.
به گفته بهبهانی، اکنون تیم شل روزانه بیش از 200 هزار بشکه از این پروژه (آزادگان شمالی) برداشت می کند؛ در حالی که برداشت ایران از هر دو میدان آزادگان شمالی و جنوبی در مجموع 125 هزار بشکه در روز است.
بهبهانی گفت: ما بر اساس منافع ملی خود آنچه را باید، انجام داده ایم.
مهندسان مسئول در آزادگان جنوبی می گویند: ما هنوز چهار سال از تکمیل تجهیزات سطحی موردنیاز برای تولید با ظرفیت کامل عقب مانده ایم.
به گفته آنها، کمبود پول بیش از فناوری موجب کندی پیشرفت کار می شود. با این همه آنها حسرت فقدان برخی نرم افزارهای شل را می خورند که به سرعت نقشه ذخایر زیرزمینی را به تصویر می کشد و در زمان و پول صرفه جویی می کند.
زنگنه در ماه مه (اردیبهشت گذشته) گفت با شرکت «توتال» فرانسه برای سرمایه گذاری در میدان آزادگان جنوبی در حال گفت و گوست و انتظار می رود این شرکت در مناقصه ای که اواخر این ماه برگزار می شود، شرکت کند.
به گفته «همایون فلکشاهی» مشاور انرژی شرکت «وود مکنزی»، به تاخیر افتادن قراردادها و تقویم انتخابات ایران نشان می دهد برای آغاز کار یک شرکت غربی در یک میدان نفتی ایران، دستکم 18 ماه زمان لازم است.
توتال به درخواست های تلفنی و نامه های الکترونیکی ما برای مصاحبه پاسخ نداد.
در این میان، ایران موضع خود در برابر سرمایه گذاری چین را نرم تر کرده است و گفت و گوهای ویژه ای را با شرکت های چینی برای ادامه مرحله دوم آزادگان شمالی و میدان های نفتی یادآوران که نزدیک آن قرار دارد، علنی کرده است.
همچنین قرارداد جدید بین المللی نفتی که مستلزم سرمایه گذاری خارجی است به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده تا از میان فهرست شرکای واجد شرایط، یکی انتخاب شود.
هفته گذشته، نخستین قرارداد جدید برای بهره برداری از میدان های یاران- همسایه کوچک تر آزادگان شمالی و جنوبی- با شرکت توسعه صنعت نفت و گاز پرشیا منعقد شد.
از زمان امضای برنامه جامع اقدام مشترک تاکنون، شرکت ملی نفت چین در ایران بر سرعت عملیات اجرایی خود در آزادگان شمالی افزوده و چهار ماه پیش به تعهد خود در قالب قرارداد تولید 75 هزار بشکه در روز عمل کرده است.
مدیر پروژه آزادگان شمالی گفت: ممکن است چند سال دیر شده باشد اما ما نمی توانیم تسلیم شویم. به جای شرکت های غربی، ایران به کمک چینی ها از میدان های نفتی مشترک خود برداشت می کند.