عصر بازار- با وجود حمایت اتحادیه اروپا از پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی، به نظر میرسد هنوز موانعی بر سر این الحاق وجود دارد. فریدون خاوند، استاد دانشگاه رنه دکارت پاریس به این سوال پاسخ میدهد که مهمترین موانع پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی (WTO) کداماند؟
به گزارش پایگاه خبری «عصربازار» به نقل از اقتصادنیوز، وی در این مورد میگوید: موانع موجود بر سر راه عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی را میتوان به سه گروه اقتصادی، حقوقی و سیاسی تقسیم کرد. در عرصه اقتصادی، مهمترین مانع نوع استراتژی صنعتی است که ایران چندین دهه پیش برای خود برگزیده و قصد تغییر آن را هم ندارد. در واقع ایران، همانند بسیاری دیگر از کشورهای در حال توسعه از آغاز فرآیند صنعتی شدن خود به الگوی «صنایع جانشین» روی آورد. در واقع ایران تصمیم گرفت به جای وارد کردن کالاهای خارجی، در زمینههایی که میتواند (نساجی، کفش، لوازم خانگی، خودروسازی و غیره) صنایعی را به وجود بیاورد که در داخل همان کالاها را تولید کنند، البته در چارچوب بازاری فارغ از رقابت و زیر حمایت تعرفهای و غیرتعرفهای. قبول این استراتژی در یک قالب زمانی مشخص کاملاً قابل درک است، ولی به شرط آنکه جنبه موقتی آن فراموش نشود. کشورهایی موفق شدهاند که طی یک دوره معین صنایع داخلی خود را زیر حمایت گرفتهاند، ولی به تدریج این حمایت را رها کرده و امکان رقابت را فراهم آوردهاند تا صنایعشان ورزیده بشوند و بتوانند به بازارهای خارجی کالا صادر کنند. مساله آنجاست که ایران در اعمال این استراتژی در جا زد و صنایعی را به وجود آورد که تنها با تکیه بر انواع حمایتها میتوانند روی پای خود بایستند و توان رقابت با رقیبان خارجی را هم ندارند. صنعت خودروسازی ایران آشکارترین نمونه همین وضعیت است. دوام اینگونه حمایتها، همراه با یارانههای پنهان و آشکار، مانع بزرگی در راه پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی است.
وی ادامه داد: در زمینه حقوقی، ایران باید یک سلسله از متون حقوقی خود را با استانداردها و قوانین سازمان تجارت جهانی هماهنگ کند از جمله در زمینه گمرکی، مالیاتی، سرمایهگذاری، یارانهها، انتقال تکنولوژی، حقوق مالکیت صنعتی، شرایط مربوط به ثبت و فعالیت شرکتها و غیره.
این استاد دانشگاه درباره موانع سیاسی نیز بیان کرد: سر انجام موانع سیاسی که به نظر من، بیش از همه در راه پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی مشکل ایجاد کردهاند. این موانع را هم در درون کشور میتوان دید و هم در بیرون آن. در درون دستگاههای سیاستگذاری ایران، بر سر پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی وحدت نظر وجود ندارد. ولی از آن مهمتر، موانع بینالمللی بر سر عضویت ایران در این سازمان بینالمللی است. فرآیند الحاق هر کشور مستلزم تشکیل یک کارگروه برای بررسی تقاضای عضویت آن کشور است و همه اعضای سازمان میتوانند در این کارگروه شرکت کنند. گفتوگوهای درون این کارگروه یک دوره طولانی از مذاکرات چندجانبه را دربر میگیرد. ایران چگونه میتواند از این مرحله به سلامت بگذرد اگر تنشهای موجود در روابطش با ایالات متحده آمریکا در سطح کنونی باقی بماند؟ تصمیمگیری در درون سازمان تجارت جهانی، بر پایه یک سنت قدیمی، بر اجماع استوار است، هرچند که اساسنامه سازمان مکانیسمهای رایگیری و اصل اکثریت و اقلیت را پذیرفته است. اگر آمریکا، مهمترین قدرت اقتصادی جهان، با عضویت ایران در این سازمان مخالف باشد، چه میتوان کرد؟ و تا زمانی که این مانع برداشته نشود، عضویت ایران در این سازمان تحقق نخواهد یافت. به بیان دیگر پشتیبانی اتحادیه اروپا از فرآیند الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی بسیار مهم است، ولی مشکل مخالفت آمریکا را حل نخواهد کرد.