عصر بازار- یک سال پیش درچنین روزهایی پس از چندین دور گفتوگوهای فشرده سرانجام امضای طرفین روی سند اولیه برجام نقش بست و برنامه اقدام متقابل مشترک میان ایران و شش قدرت جهانی وارد فاز اجرا شد.
به گزارش پایگاه خبری «عصربازار» به نقل از روزنامه ایران، در ادامه با اجرایی شدن مرحله به مرحله توافقات در27 دی ماه سال گذشته حصر اقتصادی ایران پس از سالها شکست. اکنون از زمان توافق برجام یک سال میگذرد و دراین مدت تحولات قابل توجهی دراقتصاد ایران رخ داده است، تحولاتی که آثار فوری و بلندمدتی در پی داشته است. یکی از این آثار و دستاوردها بازگشت شرکتها، سرمایهگذاران و هیأتهای اقتصادی خارجی به ایران است که از نخستین روزهای توافق اولیه و حتی قبل از برداشته شدن عملی تحریمها آغاز شد و در ادامه با تنوع و تعداد بیشتری ادامه یافت. پس از برجام به روشنی تغییراتی که در جریان است قابل مشاهده بود. بسیاری از سرمایهگذاران و شرکتهای خصوصی خارجی صبر و تحمل هیأتهای سیاسی کشورهایشان را نداشتند و از روزهای نخست عازم ایران شدند. اتاقهای پر و رزرو شده هتلها در شهرهای بزرگ ایران بخصوص پایتخت گواه این تغییر بزرگ بود. در دوران تحریم چهرههای ناآشنا در خیابانهای ایران به ندرت دیده میشد وعمدتاً به چهرههایی از آسیا محدود میشد که برای کار یا تفریح به ایران سفر کرده بودند، اما با عملیاتی شدن برجام طیف چهره ها در خیابانهای ایران و لابی هتلها متنوعتر شده است. سرمایهگذاران چشم آبی که در لابی هتلها یا رستورانهای تهران با طرفهای ایرانی خود قرار میگذارند و راجع به نحوه همکاریها گفتوگو میکنند.
در حالی که در دوران تحریم رابطه و همکاریهای اقتصادی ایران به جهان خارج تنها به چند کشورعمدتاً آسیایی محدود میشد، امضای برجام دامنه آن را افزایش داد و به قاره سبز کشاند. هرچند براساس روش معمول جریان جذب سرمایهگذاری خارجی بین یک تا سه سال طول میکشد و نتایج بسیاری از مذاکرات در آینده قابل مشاهده است، اما برخی از این گفتوگوها با طرفهای خارجی هم اکنون آثار خود را آشکار کرده است و تعدادی از آنها نیز وارد مرحله اجرا شده است.
بر همین اساس یک روز پس از امضای برجام آلمانها یکی از بزرگترین هیأتهای خارجی خود را به تهران روانه کردند تا نخستین کشوری باشند که از فضای به وجود آمده ،استفاده کنند. درهمین زمینه محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت در اردیبهشت ماه سال جاری در نخستین گزارش خود از دستاوردهای برجام و ورود هیأتهای خارجی سه ماه پس از لغو تحریمها از حضور 16 هیأت تجاری از کشورهای مختلف برای عقد قرارداد در ایران خبرداد.
هیأتهایی که در سطح 8رئیس جمهوری، 5 نخستوزیر و 14وزیر خارجه و حتی 12 بانک و مؤسسه مالی و اعتباری جهانی به ایران آمدهاند و در پی این رفت و آمدها برای استفاده از 73میلیارد دلار خطوط اعتباری مذاکره شده است.
براساس آمار رسمی پس از برجام برای 41 پروژه 3 میلیارد و 418 میلیون دلار مجوز سرمایهگذاری صادر شده که برای استانهای مختلف کشور از جمله خراسان رضوی، تهران، آذربایجان غربی، کردستان، زنجان، قم، بوشهر، خوزستان، همدان، یزد، سیستان و بلوچستان، البرز، گیلان، قزوین و مرکزی است.
به گفته معاون رئیس جمهوری تردد هیأتهای خارجی به حدی است که حتی گاهی هتلهای تهران اتاق خالی برای اسکان اعضای این هیأتها ندارند و برای تأمین پنج اتاق خالی با سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور تماس گرفته میشود.
اما پس از گذشت حدود یک ماه از گزارش اولیهای که سخنگوی دولت ارائه کرد، محمدرضا نعمتزاده وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز آمار جزئیتری از حضور هیأتها و سرمایهگذاران خارجی در دوران پساتحریم به ایران داد، به طوری که براساس گفتههای او در این دوران هیأتهای خصوصی و دولتی از 32 کشور به ایران سفر کردهاند. وی با اعلام سفر 791 مقام دولتی صنعتی و تجاری خارجی به همراه 2045 شرکت خصوصی به کشور اعلام کرد که فقط در بخش صنعت، معادن و تجارت حدود 190 تفاهمنامه با شرکتهای دولتی وغیر دولتی خارجی به امضا رسیده است.
رشد 3 برابری ورود هیأتهای خارجی
سازمان توسعه تجارت نیز با جمعآوری اطلاعات هیأتها و شرکتهای خارجی که در دولت یازدهم به ایران سفر کردهاند، اعلام کرد که درسال 1394 بالغ بر64 هیأت تجاری متشکل از 837 نفر از 28 کشور دنیا وارد ایران شدند که نسبت به سال 93 افزایش 3 برابری را نشان میدهد.
البته دایره ورود و حضورهیأتهای خارجی تنهامحدود به دوران پسابرجام نمیشود و حتی پیش از آن و با آغاز فعالیت دولت یازدهم و تغییر رویکردهای ایران در سیاست خارجی خود شاهد حضور تعداد قابل قبولی از هیأتها بوده ایم به گونهای که درسال 1393 و طبق اعلام سازمان توسعه تجارت 19 هیأت تجاری با 477 نفر عضو از 16 کشور جهان وارد ایران شدند.
بنابراین براساس آمار ارائه شده، در پذیرش هیأتهای تجاری از نظر تعداد هیأتها افزایش 237 درصدی داشتهایم، از نظر تعداد کشورها و همچنین تعداد اعضا نیز نسبت به سال قبل از آن 75 درصد افزایش را تجربه کردهایم.
سازمان توسعه تجارت نیز سال گذشته میزبان 42 هیأت از16 کشور جهان بود، درحالی که در سال 93 هیأتهای پذیرش شده از سوی این سازمان فقط 5 هیأت با 152 عضو از 8 کشور جهان بود، مقایسه این ارقام نشاندهنده افزایش 740 درصدی در تعداد هیأتهای پذیرفته شده از سوی سازمان توسعه تجارت در سال 94 است.
سازمان صنعت، معدن و تجارت استانهای کشور نیز سال گذشته 18 هیأت تجاری را از آلمان، سوئیس، اتریش، قزاقستان، ایتالیا، افغانستان، روسیه، عراق، هند، هنگ کنگ و پاکستان پذیرش کردند و مابقی هیأتهایی که به ایران آمدهاند توسط سایر دستگاهها یا بخشهای اقتصادی صورت گرفته است.
آذربایجان، عراق، لبنان، ترکیه، روسیه، ارمنستان، قزاقستان، چین، پاکستان، آفریقای جنوبی، کنیا، افغانستان، سوریه، هندوستان، ونزوئلا و تونس از جمله کشورهایی بودند که همزمان با رویدادهای بینالمللی تخصصی اثرگذار که در داخل کشور برگزار شد از جمله نمایشگاههای بینالمللی توسط سازمان توسعه تجارت پذیرش و وارد کشورمان شدند.
این رفت و آمدها نتایج قابل لمسی نیز به همراه داشته است. به گونهای که در یک جمعبندی میتوان گفت، سرمایهگذاریهای مشترک، راهاندازی خطوط پروازی، اعطای نمایندگی محصولات ایرانی به کشورهای دیگر، امضای تفاهمنامههای همکاری در زمینههای مختلف، انجام مذاکره و عقد قراردادهای تجاری، همکاری در زمینه توریسم سلامت و توسعه گردشگری، انجام خدمات فنی ـ مهندسی و... از جمله نتایج اعزام و پذیرش هیأتهای تجاری بوده است.
نیم نگاه
18 رئیس جمهور و 40 وزیر خارجه میهمان پسابرجام
در حالی در آستانه گذشت یک سال از توافق هستهای بین ایران و 1+5 قرار گرفتهایم که باید گسترش روابط دیپلماتیک با کشورهای دیگر و به نوعی حضور پررنگ در مجامع بینالمللی و سفرهای پر شمار هیأتها (چه ایرانیهایی که رفتند و چه هیأت هایی که آمدند) را مهمترین دستاورد یک سال گذشته دانست، دستاوردی که در کنار جنبههای سیاسی یکی از دستاوردهای اصلیاش مذاکرات اقتصادی بین مقام های ایران و دیگر کشورها و شرکتهای بینالمللی بوده است؛ اگرچه که شاید بسیاری از این مذاکرات هنور به بستن قرار داد نرسیده ولی نکته مهم این است این آشتیها،بعدهاوطی سالها میتواند به مرور زمان به سرمایه گذاریهای خارجی و حضور شرکتهای بینالمللی درایران وهمکاری در زمینههای مختلف منجرشود. نگاه به هیأتهای خارجی که در یک سال گذشته به ایران آمده اند بخوبی اشتیاق کشورها به حضور در ایران و تشنه اطلاعات بودن از کشورمان را بخوبی نشان میدهد، فقط کافی است به این توجه داشته باشیم که در یک سال گذشته 18 رئیس جمهوری و 40 وزیر خارجه به تهران سفر کردهاند، یعنی به صورت میانگین ایران ماهانه میزبان حدود 5 هیأت بلندپایه سیاسی به سرپرستی رئیس جمهوری یا وزیر خارجه بوده است و به عبارتی هر 6 روز یک هیأت خارجی وارد ایران شدهاند که این بدون در نظر گرفتن هیأتهایی است که در حد رئیس جمهوری و وزیر خارجه نبودهاند. زیرا در یک سال گذشته هیأتهای فرهنگی، اقتصادی و تجاری بسیاری به کشورمان سفر کردهاند. دی ماه سال گذشته «میرابوطالب بدری» معاون امور بازاریابی و تنظیم روابط سازمان توسعه تجارت ایران اعلام کرد: در 9 ماهه سال 1394، 145 هیأت تجاری، اقتصادی و سرمایهگذاری با سه هزار و 763 نفر از 48 کشور به ایران سفر کردند. از این میان، 71 هیأت با دو هزار و 640 نفر از قارههای اروپا و امریکا، 41 هیأت با 702 نفر از آسیا و اقیانوسیه و 34 هیأت با 421 نفر از کشورهای عربی و آفریقایی وارد ایران شدند.
از جمله رؤسای جمهوری که از زمان امضای برجام به ایران آمدهاند میتوان به رؤسای جمهوری قرقیزستان، اتریش، ترکمنستان، روسیه، عراق، بولیوی، ونزوئلا، گینه استوایی، الجزایر، چین، ویتنام، آذربایجان، سوئیس، قزاقستان، صربستان، آفریقای جنوبی، کره جنوبی و کرواسی اشاره کرد. علاوه براین رئیس جمهوری کشورمان حسن روحانی نیز در این مدت به کشورهای روسیه، ترکیه، ایتالیا، فرانسه و پاکستان سفر کرده است. البته در این مدت ایران میزبان میهمانان ویژه دیگری همچون حضور فدریکا موگرینی (دو بار) مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، یوکیا آمانو مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، زیگمار گابریل، معاون صدر اعظم و وزیر اقتصاد آلمان و تعداد زیادی از معاونان و وزیران کشورهای دیگر در تهران بودهایم. سفرهایی که به قراردادها و سندهای مهم ختم شده است مانند امضای 14 سند مشترک با ایتالیا، 20 سند با فرانسه و 17 سند با چین، 19 سند با آفریقای جنوبی و...
علاوه بر ورود هیأتهای رسمی به کشور طی این مدت که البته در بسیاری از مواقع با همکاری یا همراهی بخش خصوصی و اتاقهای بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی صورت گرفته است؛ خود بخش خصوصی و تشکلهای بخش خصوصی هم فعالیتهای گستردهای را در این زمینه داشتهاند برای مثال اتاق تهران به عنوان پارلمان بخش خصوصی پایتخت در این مدت بسیار فعال عمل کرده است به صورتی که بیش از 700 شرکت خارجی در جلسات اتاق تهران شرکت کردهاند و اتاق پذیرای 24 هیأت از 16 کشور بوده است که 750 شرکت در آنها حضور داشتهاند. همچنین در کنار این تعداد شرکت خارجی، اتاق تهران شرایطی را مهیا کرده است که 2300 شرکت ایرانی هم در جلسات با این شرکتها حضور داشته باشند.