به گزارش پایگاه خبری «عصربازار» به نقل از ایرنا، این روزها شاخص کل بورس با عبور از مرز 3 میلیون و 400 هزار واحد به رکوردی جدید رسیده و وارد کانالی شده که در تاریخ بازار سرمایه بی‌نظیر است، در حالی که حدود 6 ماه پیش و به دنبال تلاطم های ناشی از جنگ 120 روزه تحمیلی علیه ایران در یکی از بدترین شرایط تاریخی خود قرار داشت.

اگرچه بخشی از بازگشت شاخص بورس به ترازهای قبل از جنگ 12 روزه و ادامه حرکت رو به جلوی آن به کاهش سطح ریسک های سیاسی موثر باز می گردد اما نمی توان اقدامات صورت گرفته از سوی سیاست گذاران در مجموعه دولت، وزارت اقتصاد و سازمان بورس را در حمایت از سهامداران نادیده انگاشت.

نگاهی به آنچه از میانه خرداد تا میانه آذرماه امسال بر بازار سرمایه گذشته است، نشان می دهد، بورس با همه فراز و فرودهایش توانسته بخشی از وعده های وزیر اقتصاد در جلسه رای اعتماد که همان حمایت از بازار و بازگشت آن به ریل فعالیت طبیعی بازار بود را محقق کند به طوری که می توان گفت فعالان بازار سرمایه این روزها بار دیگر شاهد بازگشت اعتماد، افزایش نقدشوندگی، رشد شاخص‌ها و بهبود سودآوری شرکت‌ها هستند و بازار در مسیر پایدارتری قرار گرفته است.

دو شوکی که همزمان به بازار سرمایه وارد شد

بازار سرمایه از خرداد امسال همزمان تحت فشار دو عامل تعیین کننده در بورس بود؛ نخست فضای نااطمینانی ناشی از جنگ 12 روزه که یک اختلال جدی در رفتار سرمایه‌گذاران ایجاد کرد و سبب شد سهامداران تصمیم به خروج و یا کاهش سرمایه خود در بازار سرمایه بگیرند و دوم شرایط تابستانی صنایع بورسی و کاهش تولید تحت تاثیر ناترازی انرژی بود که چشم انداز سودآوری آنان را کم فروغ می کرد.

در چنین شرایطی و با وجود آنکه در دوره های پیشین تلاطم بازار، دولت ها تصمیم به واکنش سریع در بازار می گرفتند، این بار وزارت اقتصاد تصمیم گرفت که از دخالت عجولانه در بازار پرهیز شود و آنطور که وزیر اقتصاد در آن زمان تاکید کرد، تصمیم گرفته شد اجازه دهند نیروهای طبیعی عرضه و تقاضا، تعادل را به بازار بازگردانند؛ رویکردی که مبتنی بر تجربیات جهانی همچون بحران سال 2008 گرفته شد.

دست اندرکاران بازار سرمایه معتقد بودند دخالت دولت زمانی اثرگذار است که در لحظه درست و با ابزار درست انجام شود و اقدام زودهنگام نه تنها بحران را حل نمی کند بلکه با علامت دهی اشتباه به بازار، به رفتارهای هیجانی هم دامن می زند.

لحظه ورود و آغاز مداخلات مالی هدفمند

زمانی که بازار به نقطه‌ای رسید که «ترس فراگیر» جای تحلیل عقلانی را گرفته بود، دولت و وزارت اقتصاد وارد عمل شدند. از آن لحظه بود که برنامه تزریق منابع و مشارکت بانک‌ها و صندوق‌های حمایتی اجرا شد. منابع برای خرید سهام و تثبیت بازار به‌کار گرفته شد؛ منابعی که اغلب از سوی بانک‌ها دو صندوق «تثبیت» و «توسعه» بازار سرمایه تأمین شد و به بودجه عمومی کشور، فشاری وارد نمی کرد.

این سیاست در تعارض با اصول علم اقتصاد نیست و حتی در اقتصادهای آزاد هم در مواقع بحران اجرا می‌شود. از آنجا که هدف اصلی، جلوگیری از ایجاد مارپیچ سقوط ناشی از هیجان بود، مداخلات به‌صورت محدود، هدفمند و مرحله‌بندی‌شده صورت گرفت. نکته قابل توجه این است که بخش مهمی از این منابع اکنون به‌صورت نقدی بازگشته و سهامی که خریداری شد نیز امروز ارزشی بالاتر از روز خرید دارند. بدین ترتیب، این مداخله نه تنها باری بر دوش دولت نیفزوده، بلکه سبد دارایی صندوق‌های حمایتی را نیز تقویت کرده است.

بازگشت اعتماد و عبور شاخص از سقف تاریخی

مجموع این اقدامات باعث شد بازار سرمایه به‌تدریج از فاز هیجانی فاصله بگیرد و روندی منطقی پیدا کند. در نتیجه، شاخص کل بورس که در میانه بحران تا 20 درصد ریزش کرده بود، نه تنها آن افت را جبران کرد، بلکه از سطح پیش از جنگ نیز بالاتر رفت. اکنون شاخص با شکستن سقف‌ها و ورود به محدوده 3.4 میلیون واحدی، نشان داده که بازار توانسته شوک سیاسی را پشت سر بگذارد و دوباره به مسیر رشد بازگردد.

این نقطه عطف نه فقط یک نشانه تکنیکال بلکه بیانگر احیای اعتماد سرمایه‌گذاران است. بررسی آمار معاملات و جریان ورود پول حقیقی به بازار نشان می‌دهد که نگاه سهامداران از حالت تدافعی خارج و به سمت تحلیل‌محور حرکت کرده است.

یادآوری این نکته خالی از لطف نیست که سیدعلی مدنی زاده وزیر اقتصاد که در یکی از نخستین موضع‌گیری‌های رسانه‌ای خود پس از جنگ، وعده داده بود که بازار از این شوک عبور خواهد کرد و وضعیت بورس در میان‌مدت به تعادل می‌رسد و با گذشت زمان نه چندان طولانی و به فاصله چند ماه این وعده برای سهامداران محقق شد آن هم در شرایطی که فعالان بازار در گذشته، امید چندانی به وعده های سیاستمداران درباره بازار نداشتند.

اکنون بازار نشان داده که مجموعه تصمیمات، واقعاً مؤثر بوده و تیم اقتصادی دولت توانسته با تحلیل دقیق بحران، در لحظه مناسب و بدون تحمیل هزینه به بودجه عمومی، مسیر بازار را دوباره احیا کند.

یکی از مهم‌ترین دستاوردهای تیم اقتصادی دولت این بود که نه تنها مداخله در زمان مناسب صورت گرفت، بلکه پس از عبور از بحران نیز از بازار خارج شدند و اجازه دادند بورس در مسیر طبیعی خود حرکت کند. این الگوی صحیح مداخله که در بسیاری از اقتصادهای توسعه‌یافته نیز توصیه می‌شود، باعث شد بازار هم از دام ریزش نجات پیدا کند و هم از پدیده اعتیاد به حمایت‌های حاکمیتی دور بماند.

بازاری در مسیر تعادل پایدار

اکنون بازار سرمایه در شرایطی قرار دارد که می‌توان از آن به‌عنوان «بازار متعادل» یاد کرد؛ بازاری که براساس واقعیت‌های اقتصادی حرکت می‌کند و تحت فشار ریسک‌های خارجی یا هیجان‌های کوتاه‌مدت نیست.

حجت‌الله صیدی رییس سازمان بورس در یکی از سخنرانی‌های خود مراحل تغییر شرایط بازار سرمایه در فضای پساجنگ را فازهای پنجگانه عنوان و تصریح کرد: مرحله اول صیانت و حفاظت از سرمایه سهام‌داران است که در بازار سرمایه ایران پس از وقوع جنگ، این مرحله با موفقیت و با هم‌کاری و مشورت متخصصان طی شد.

وی ادامه داد: مرحله دوم، فراهم شدن امکان نقدشوندگی بازار است که در بازار سرمایه ایران این مرحله نیز با بازگشایی معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سپس معاملات سهام محقق شد. مرحله سوم نیز رسیدن بازار به تعادل است. این هدف نیز با کمک دولت، بانک مرکزی، نهادهای مالی و... محقق شده و در حال حاضر وارد مرحله چهارم شده‌ایم که مرحله تثبیت است. امیدواریم پس از طی مرحله تثبیت، وارد مرحله رونق شویم و پس از آن به مرحله بازدهی خواهیم رسید.

چشم‌انداز مثبت برای بازار سرمایه تقویت شده

افزایش سودآوری شرکت‌ها، کاهش فشارهای انرژی، تعدیل انتظارات تورمی و ثبات نسبی محیط کلان اقتصادی از جمله عواملی هستند که چشم‌انداز بازار را تقویت کرده‌اند و فعالان بازار به امید آغاز مرحله رونق و بازدهی دل بسته اند.

عبور شاخص کل از مرز 3.4 میلیون واحد تنها یک علامت تکنیکی نیست؛ بلکه نشانه‌ای از بازگشت سرمایه، خروج بورس از چرخه زیان‌دهی و تأیید کارنامه اقتصادی دولت است.