به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» به نقل از ایسنا، بررسی آمارهای تجاری نشان می‌دهد در 10 ماهه اول سال قبل 113 میلیون تن کالای غیرنفتی به ارزش 40.5 میلیارد دلار از کشور صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به لحاظ وزنی 9 درصد افزایش و به لحاظ ارزشی 11 درصد کاهش داشته است.

پنج مقصد عمده صادرات ایران از ابتدای سال 1402 تا پایان دی ماه نیز به ترتیب چین با 11.5 میلیارد دلار، عراق با 7.7 میلیارد دلار، امارات متحده عربی با 5.2 میلیارد دلار، ترکیه با. 5 میلیارد دلار و هند با 1.8 میلیارد دلار بوده است. بر این اساس در این مدت سهم پنج مقصد عمده صادراتی کشور از کل ارزش صادرات 74 درصد بوده و چین و عراق در مجموع بیش از 47 درصد کل صادرات کشور را به خود اختصاص داده‌اند که نشان دهنده اهمیت این دو کشور در سبد صادراتی ایران است.

روند تجارت ایران و عراق در 10 سال گذشته

معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران در گزارشی تحت عنوان «وابستگی به بازارهای محدود و خام‌فروشی، چالش‌اساسی‌صادرات غیرنفتی‌ ایران طی دهه اخیر» روند تجارت ایران را با مقاصد مهم صادراتی بررسی کرده است.

بر اساس این گزارش صادرات ایران به عراق طی سال‌های 1392 تا 1402 همواره با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده، اما طی بازه مورد بررسی به طور متوسط حدود 5.5 درصد رشد کرده است. مشارکت 63.1 واحد درصدی صادرات گاز طبیعی و 10.9 واحد درصدی صادرات میله‌های آهنی یا فولادی را می‌توان از دلایل اصلی افزایش صادرات حدود 71 درصدی ایران به عراق در سال 1401 در مقایسه با سال 1392 عنوان کرد.

در سال 1401 صادرات به این کشور اگرچه برای دومین سال پیاپی به روند صعودی خود ادامه داده، از سرعت رشد آن کاسته شده است. ارزش صادرات ایران به عراق در سال 1401 حدود 10.3 میلیارد دلار بوده که به بالاترین میزان صادرات به این کشور طی دهه مورد بررسی رسیده که در مقایسه با سال 1400 رشد 15.5 درصدی را تجربه کرده است.

اما برخلاف روند صعودی که صادرات به عراق تا انتهای سال 1401 تجربه کرده به نظر می‌رسد، این روند در سال 1402 ادامه پیدا نکند. زیرا آمارهای منتشر شده توسط گمرک برای 10 ماهه 1402 نشان می‌دهد که صادرات به عراق رقم 7.7 میلیارد دلاری را تجربه کرده که مقایسه آن با رقم مشابه در سال 1401 حاکی از کاهش حدود 13 درصدی ارزش صادرات به این کشور است.

روند متوسط قیمت صادراتی کالایی بدون نفت خام ایران به عراق نیز طی 10 سال منتهی به سال 1401 نشان می‌دهد که در سال 1396 بالاترین متوسط قیمتی صادرات به این کشور رقم خورده (494.5 دلار به ازای هر تن) و پس از آن روند نزولی را تا سال 1399 طی کرده و مجددا تا سال 1401 با افزایش همراه شده است. متوسط قیمت صادرات ایران به عراق در سال 1401 حدود 378 دلار به ازای هر تن بوده که در مقایسه با سال 1400 رشد 27 درصدی را تجربه کرده است.

ایران چه کالاهایی به عراق صادر می‌کند؟

صادرات ایران به عراق از تنوع زیادی برخوردار نیست و 10 کالای عمده صادراتی ایران به این کشور در سال 1401 حدود 52 درصد از کل ارزش صادرات آن را تشکیل می‌دهد. در میان 10 کالای مهم صادراتی نیز گاز طبیعی مایع شده با سهم 37 درصد از کل ارزش صادرات مهم‌ترین کالای صادراتی ایران به عراق بوده است. البته صادرات گاز طبیعی مایع شده ایران به عراق از سال 1400 روند صعودی را در پیش گرفته و در سال 1401 به حدود 3.8 میلیارد دلار و زشد 56 درصدی رسیده است. همچنین مقایسه صادرات گاز طبیعی مایع شده در سال 1400 نسبت به سال 1397 نشان می دهد که صادرات این محصول حدود 2 برابر افزایش یافته است.

در این میان میله‌های آهنی یا فولادی و کاشی دومین و سومین کالای مهم صادراتی ایران به عراق محسوب می‌شوند که در سال 1401 به ترتیب سهم حدود 7 درصدی و 1.3 درصدی از کل ارزش صادرات به عراق را به خود اختصاص داده‌اند. روند  10 ساله صادرات میله آهنی نشان می‌دهد علی رغم اینکه از سال 1395 صادرات این کالا به عراق با سرعت زیادی در حال افزایش بود، در سال 1401 این روند متوقف شده و ارزش صادرات آن با کاهش حدود 10 درصدی به 708 میلیون دلار رسیده است.

صادرات کاشی به عراق نیز طی بازه مورد بررسی در این گزارش که از سال 1396 آغاز شده همواره با شیب ملایمی در حال افزایش بوده و در سال 1402 با رشد حدود 2 درصد نسبت به سال 1400 به 130 میلیون دلار رسیده است.