عصر خودرو

بررسی و مقایسه بانک ها: درآمد های مشاع

عصر بازار: آنچه که به عنوان درآمد مشاع و غیر مشاع در صورت های مالی بانک مطرح می شود از ویژگی های بانکداری اسلامی می باشد و در بانک های جهان مرسوم نیست.

بررسی و مقایسه بانک ها: درآمد های مشاع
نسخه قابل چاپ
چهارشنبه ۱۴ مرداد ۱۳۹۴ - ۱۴:۳۵:۰۰

    به گزارش پایگاه خبری «عصربازار» به نقل از تامین سرمایه نوین، درآمد مشاع را درآمد مشترک بین بانک و سپرده گذاران سپرده های سرمایه گذاری می گویند که با توجه به نسبت منابع هرکدام بین آن ها تقسیم می شود.

    درآمد هایی که مشاع می باشند شامل موارد زیر است:

    -       سود تسهیلات اعطایی

    -       سود سپرده گذاری ها در بانک های دیگر

    -       سود اوراق مشارکت وسرمایه گذاری ها

    -       وجه التزام(خسارت) دریافتی بابت تسهیلات اعطایی

    بقیه درآمد های بانک ها با سپرده گذاران سرمایه گذاری مشتر ک نبوده و  مختص خود بانک تحت عنوان درآمد های غیر مشاع می باشد.

    لازم به ذکر است که کلیه درآمد های فوق به صورت ریالی می باشد و درآمد های ارزی جزو درآمدهای غیر مشاع بانک بوده و مختص بانک است. همچنین درآمد های حاصله از حساب های جاری و قرض الحسنه غیر مشاع می باشد. حساب جاری جزو منابع بانک به حساب می آید(خدمات چک که به این حساب ها تعلق می گیرد).

    نسبت درامد های مشاع به متوسط کل دارایی ها

     

     

    1393

     

    1392

    1

    قوامین

    23%

    گردشگری

    21%

    2

    گردشگری

    21%

    قوامین

    20%

    3

    ایران زمین

    20%

    سینا

    20%

    4

    اقتصاد نوین

    19%

    خاور میانه

    19%

    5

    خاور میانه

    19%

    دی

    17%

    6

    کار آفرین

    18%

    ایران زمین

    16%

    7

    سینا

    18%

    سرمایه

    16%

    8

    انصار

    17%

    کار آفرین

    16%

    9

    دی

    16%

    اقتصاد نوین

    15%

    10

    پاسارگاد

    16%

    پاسارگاد

    15%

    11

    شهر

    14%

    انصار

    15%

    12

    سامان

    13%

    پارسیان

    14%

    13

    حکمت

    12%

    سامان

    11%

    14

    پست بانک

    12%

    شهر

    11%

    15

    پارسیان

    12%

    پست بانک

    10%

    16

    تجارت

    10%

    تجارت

    9%

    17

    صادرات

    9%

    حکمت

    9%

    18

    ملت

    7%

    صادرات

    8%

    19

    سرمایه

     

    ملت

    6%

     

    نسبت فوق حاصل تقسیم کل درآمد های مشاع به متوسط دارایی ها می باشد. بانک های قوامین و گردشگری از دارایی هایی که دراختیار داشتند بیشترین درآمد مشاع را کسب کرده اند.

    جدول زیر نشان می دهد که از کل درآمد های مشاع چند درصد آن از طریق وام دهی کسب شده است.

    نسبت سود تسهیلات به کل در امد های مشاع

     

     

    1393

     

    1392

    1

    قوامین

    98%

    قوامین

    96%

    2

    پست بانک

    98%

    گردشگری

    96%

    3

    سامان

    94%

    اقتصاد نوین

    92%

    4

    اقتصاد نوین

    94%

    پارسیان

    90%

    5

    انصار

    89%

    انصار

    89%

    6

    پارسیان

    89%

    سامان

    89%

    7

    خاور میانه

    86%

    سرمایه

    89%

    8

    کار آفرین

    84%

    شهر

    87%

    9

    پاسارگاد

    83%

    کار آفرین

    87%

    10

    تجارت

    82%

    ملت

    85%

    11

    حکمت

    79%

    پست بانک

    85%

    12

    صادرات

    77%

    پاسارگاد

    84%

    13

    ملت

    77%

    خاور میانه

    76%

    14

    شهر

    70%

    تجارت

    75%

    15

    سینا

    70%

    صادرات

    71%

    16

    گردشگری

    64%

    حکمت

    62%

    17

    دی

    63%

    سینا

    56%

    18

    ایران زمین

    53%

    دی

    39%

    19

    سرمایه

     

    ایران زمین

    38%

     

    در ادامه هر جا که از لغت سپرده گذاران و سپرده استفاده می شود منظور سپرده گذاران سرمایه گذاری(کوتاه مدت و بلند مدت) و سپرده های سرمایه گذاری می باشد.

    به منظور تعیین سهم نسبت سهم سپرده گذاران و سهم بانک از درآمدهای مشاع اصطلاحا از منابع آن استفاده می شود. منابع مشاع شامل متوسط تسهیلات اعطایی، متوسط سرمایه گذاری ها، متوسط اوراق مشارکت و متوسط سپرده گذاری نزد بانک های دیگر می باشد. که تمامی آن ها به صورت ریالی است. این موارد طبق مصوبه بانک مرکزی در صورت های مالی بانک ها تحت عنوان تفاوت سود قطعی و علی الحساب آورده می شود.

    حال منابع سپرده گذاران برابر با متوسط سپرده های سرمایه گذاری با کسر سپرده قانونی آن ها خواهد بود

    منابع بانک نیز از طریق کسر منابع سپرده گذاران از منابع مشاع بدست می آید.

    برای درک بیشتر به مثال زیر توجه شود:

    تسهیلات اعطایی

    6397

    سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت

    5000

    سرمایه گذاری ها

    982

    سپرده سرمایه گذاری بلند مدت

    3000

    اوراق مشارکت

    641

    سپرده قانونی سپرده های سرمایه گذاری

    1080

    سپرده نزد دیگر بانکها

    1000

     

     

    مجموع:

    9020

    خالص سپرده های سرمایه گذاری

    6920

     

    با توجه به این ترازنامه و با فرض اینکه این اعداد به صوردت متوسط می باشند، آنگاه:

    6920 = 1080 – 3000 + 5000 = خالص منابع سپره گذاران

    2100 = 6920 – 9020 = منابع بانک

    بنابراین سهم بانک از درآمد های مشاع برابر با تقسیم منابع بانک به کل منابع مشاع خواهد بود.

     در مثال فوق منابع سپرده گذاران از تقسیم 6920 بر 9020 معادل 77% و منابع بانک 23% خواهد بود.

    لازم به ذکر است که پس از اینکه منابع سپرده گذاران تعیین شد. جایزه سپرده قانونی نیز به صورت جداگانه (بدون اینکه وارد درآمد های مشاع گردد) به سپرده گذاران تعلق می گیرد.

    واضح است که منظور از سپرده قانونی سپرده ها ی سرمایه گذاری، درصدی از این سپرده هاست که بانک مرکزی تعیین می کند و بانک ها موظف هستند که این درصد از سپرده ها را به حساب خود نزد بانک مرکزی واریز کنند. به این سپرده ها از سوی بانک مرکزی سود یا جایزه تعلق می گیرد که این سود جزو منافع سپرده گذاران به حساب آمده و جزو درآمد های مشاع نمی باشد.

    نسبت منابع اسمی بانک

     

     

    1393

     

    1392

    1

    انصار

    28%

    سرمایه

    45%

    2

    حکمت

    27%

    ایران زمین

    41%

    3

    شهر

    26%

    حکمت

    36%

    4

    کار آفرین

    20%

    انصار

    25%

    5

    پاسارگاد

    16%

    گردشگری

    24%

    6

    سینا

    13%

    کار آفرین

    21%

    7

    ایران زمین

    12%

    پاسارگاد

    20%

    8

    قوامین

    10%

    سینا

    20%

    9

    تجارت

    9%

    پست بانک

    20%

    10

    پست بانک

    4%

    ملت

    16%

    11

    اقتصاد نوین

    3%

    قوامین

    8%

    12

    گردشگری

    3%

    اقتصاد نوین

    7%

    13

    ملت

    2%

    پارسیان

    3%

    14

    پارسیان

    -1%

    تجارت

    2%

    15

    سامان

    -3%

    صادرات

    -3%

    16

    صادرات

    -11%

    سامان

    -3%

    17

    دی

    -12%

    دی

    -13%

    18

    سرمایه

     

    شهر

    -35%

    19

    خاور میانه

     

    خاور میانه

     

    جدول فوق بر اساس معادله ای که در بالا ذکر شد بدست آمده است. اسمی بودن آن به دلیل این است که در بیشتر مواقع سهمی که بانک از درآمدهای مشاع برداشت می کند متفاوت است. منفی بودن این نسبت به این معناست که بانک ها از سپرده هایی که جذب کرده اند درصد کمتری در منابع مشاع صرف کرده و سعی داشته اند که بیشتر در منابع غیر مشاع سرمایه گذاری کنند. این باعث شده است متسوط منابع مشاع پایین آمده و درصد منابع بانک را منفی کند.

    لازم به ذکر است که بانک خاورمیانه در صورت مالی خود صورت تفاوت سود قطعی و علی الحساب را نیاورده و بنابراین محاسبه منابع بانک و سپرده گذاران ممکن نبوده است.

    حق الوکاله

    از منافع سپرده های سرمایه گذاری گفته شده تمامی آن به سپرده گذاران پرداخت نخواهد شد بلکه باید حق الوکاله بانک از این مبلغ کسر گردد. و مابقی تحت عنوان سود قطعی سپرده گذاران به آن ها قابل پرداخت است.

    حق الوکاله در واقع حق وکالت بانک در مورد حساب های سپرده گذاران می باشد. در واقع این حق الوکاله هزینه هایی است که بانک بابت عملیات بانکی انجام داده است.

     درسال های 1393 و 1392 که در این گزارش بررسی می شود حق الوکاله به صورت درصدی از متوسط سپرده های سرمایه گذاری بدست می آید که سقف آن توسط شورای پول و اعتبار مشخص می شود(درحال حاضر 2.5%). لازم به ذکر است که حق الوکاله به صورت درصدی از متوسط کل سپرده های سرمایه گذاری نه خالص آن که سپرده های قانونی از آن کسر گردیده است، بدست می آید.

    اما طبق بخشنامه جدید بانک مرکزی نحوه محاسبه حق الوکاله تغییر کرده و در سال 1394 باید سپرده های قانونی نیز کسر شده و با این تفاوت که سقف آن 3% خواهد بود.

    یک حساب دیگر در صورت های مالی بانک ها به نام سود پرداختی علی الحساب بانک ها به سپرده های سرمایه گذاری وجود دارد. با توجه به اینکه بانک ها موقع افتتاح سپرده سود تضمینی علی الحسابی را به سپرده گذاران ضمانت می دهند و همچنین نرخ سود سپرده های سرمایه گذاری توسط شورای پول و اعتبار تعیین می گردد، پس بانک مجبور است که این سود را بدون در نظر گرفتن سود قطعی سپرده گذاران به آنها پرداخت کند:

    این سوال پیش می آید که اگر سود علی الحساب پرداختی متفاوت از سود قطعی قابل پرداخت به سپرده گذاران باشد تکلیف چیست؟

    در این موارد 2 حالت پیش می آید:

    1-    اگر سود قطعی کمتر از سود علی الحساب پرداختی به سپرده گذاران باشد

    2-    اگر سود قطعی بیشتر از سود علی الحساب پرداختی به سپرده گذاران باشد

    در حالت اول که سود علی الحساب را همان سود قطعی در نظر گرفته می شود و تغییری در صورت صورت سود و زیان ایجاد نمی کند. کاملا مشخص است که این حالت به ضرر بانک است چرا که بیشتر از آنچه که باید از درآمدهای مشاع به سپرده گذاران سود پرداخت کرده است.

    اما در حالت دوم، در این حالت بانک علاوه بر سهم خود از مشاع سقف 2.5% حق الوکاله خود را به صورت کامل دریافت کرده است. بانک باید مابه التفاوت آن را به حساب سپرده گذاران واریز کند و نحوه واریز آن و اینکه به چه سپرده هایی بدهد(کوتاه مدت یا بلند مدت) بستگی به نظر بانک دارد. پس در صورت سود و زیان باید تفاوت سود علی الحساب پرداختی از قطعی سپرده گذاران در حالت دوم، از درآمدها کسر گردد.

    در بهترین حالت برای بانک ها تفاوت سود پرداختی علی الحساب و قطعی به سپرده گذاران باید صفر باشد زیرا که اگر مثبت باشد بانک باید این اختلاف را بین سپرده گذاران دوباره تقسیم کند در حالی که می توانست با مدیریت بهتر در تسهیلات و سرمایه گذاری ها این اختلاف را در درآمد های مشاع شناسایی کرده و مبلغی از آن را به عنوان سهم خود دریافت کند. البته در بعضی مواقع بانک برای اهداف دیگر که در آینده در نظر دارد، برای مثال افزایش جذب سپرده های سرمایه گذاری کوتاه مدت یا بلند مدت استراتژی های متفاوتی را اعمال کند.

    حال با فرض اینکه حالت اول پیش آید و بانک بیشتر از سود قطعی به سپرده گذاران سود پرداخت کرده باشد. در این صورتحق الوکاله واقعی پدید می آید. با توجه به اینکه حق الوکاله به عنوان درآمد بانک ها محسوب می شود، با به وجود آمدن حالت اول در واقعیت بانک حق الوکاله کمتری نسبت به درصد تصویبی شورای پول و اعتبار کسب کرده است.

     

     

    حق الوکاله واقعی

     

     

    1393

     

    1392

    1

    حکمت

    2.5%

    کار آفرین

    2.5%

    2

    گردشگری

    2.5%

    گردشگری

    2.5%

    3

    ایران زمین

    2.5%

    پاسارگاد

    2.5%

    4

    اقتصاد نوین

    2.3%

    دی

    2.2%

    5

    سامان

    1.9%

    خاور میانه

    2.1%

    6

    دی

    1.9%

    سرمایه

    1.6%

    7

    پاسارگاد

    1.8%

    سینا

    1.4%

    8

    کار آفرین

    1.7%

    پارسیان

    1.4%

    9

    قوامین

    1.5%

    سامان

    1.3%

    10

    پست بانک

    1.3%

    اقتصاد نوین

    1.3%

    11

    تجارت

    1.0%

    صادرات

    1.3%

    12

    خاور میانه

    0.8%

    پست بانک

    1.1%

    13

    ملت

    0.6%

    تجارت

    1.0%

    14

    سینا

    0.4%

    ملت

    1.0%

    15

    شهر

    0.3%

    قوامین

    0.7%

    16

    صادرات

    -0.5%

    ایران زمین

    0.6%

    17

    انصار

    -1.7%

    انصار

    -0.2%

    18

    پارسیان

    -2.0%

    حکمت

    -1.0%

    19

    سرمایه

     

    شهر

    -7.7%

     

    در سال 1393 بانک های حکمت و گردشگری و در سال 1392 بانک های کارآفرین و گردشگری تفاوت سود قطعی و علی الحساب پرداختی به سپرده گذاران مثبت بوده است. بنابراین بانک این تفاوت را دوباره بین سپرده گذاران تقسیم کرده است.

     

    اما اگر سهم واقعی نشان داده شده در صورت سود و زیان بانک ها از درآمد های مشاع به صورت زیر می باشد:

    درصد بانک از درآمد های مشاع با در نظر گرفتن حق الوکاله

     

     

    1393

     

    1392

    1

    حکمت

    35%

    سرمایه

    51%

    2

    ایران زمین

    35%

    خاور میانه

    43%

    3

    کار آفرین

    27%

    ایران زمین

    39%

    4

    پاسارگاد

    23%

    پست بانک

    32%

    5

    خاور میانه

    23%

    حکمت

    31%

    6

    انصار

    22%

    گردشگری

    31%

    7

    پست بانک

    17%

    پاسارگاد

    30%

    8

    قوامین

    16%

    کار آفرین

    29%

    9

    سینا

    14%

    سینا

    25%

    10

    اقتصاد نوین

    12%

    انصار

    24%

    11

    گردشگری

    11%

    ملت

    21%

    12

    سامان

    9%

    اقتصاد نوین

    13%

    13

    ملت

    6%

    دی

    12%

    14

    شهر

    1%

    قوامین

    11%

    15

    صادرات

    -3%

    پارسیان

    10%

    16

    دی

    -3%

    صادرات

    7%

    17

    تجارت

    -8%

    سامان

    7%

    18

    پارسیان

    -11%

    تجارت

    2%

    19

    سرمایه

     

    شهر

    -16%

     

     

    برچسب ها