عصر بازار- وزیر خزانهداری آمریکا به تازگی با ضروری شمردن تحریمها برای مقابله با تهدیدهایی که منافع این کشور را به خطر میاندازند، هشدار داد توسل بیش از اندازه به این ابزار نفوذ اقتصادی جهانی آمریکا را تضعیف خواهد کرد؛ از این رو اگر این مجازاتها موفق به تغییر رفتار طرف مقابل شوند باید به تدریج تسهیل شوند.
به گزارش پایگاه خبری «عصربازار» به نقل از ایسنا، جیکوب لیو در سخنانی در نشست سازمان غیرانتفاعی CEIP، اظهار کرد: آمریکا باید در برابر تمایل به استفاده خیلی راحت از تحریمها بویژه در وضعیتی که تاثیر اندکی خواهند داشت، هوشیار باشد.
وی هشدار داد که باید نسبت به این خطر که استفاده بیش از حد از تحریمها موقعیت رهبری ما در اقتصاد جهانی و اثرگذاری خود تحریمها را تضعیف میکند آگاه باشیم.
وزیر خزانه داری آمریکا گفت: اگر حوزههای قضایی و شرکتهای خارجی احساس کنند که آمریکا تحریمها را بدون توجیه کافی یا دلایل نادرست به کار میگیرد نباید از اینکه آنها به دنبال راههایی برای اجتناب از تجارت با آمریکا یا معامله به دلار آمریکا هستند متعجب شویم.
بر اساس گزارش آسوشیتدپرس، وزیر خزانه داری آمریکا درباره درسهایی که بواسطه چند دهه تحریم گرفته شده است صحبت کرد در حالیکه بعضی از جمهوری خواهان در کنگره خواهان ادامه تحریمها علیه برنامه هسته ای ایران هستند. آمریکا سال گذشته با تسهیل تحریمها علیه تهران در مقابل محدود شدن فعالیت هسته ای تهران موافقت کرد.
جک لیو خاطرنشان کرد زمانی که تحریمها موثر واقع میشوند واشنگتن باید آنها را تسهیل کنند حتی اگر مربوط به موضوع حساس ایران باشد. وی در ادامه افزود: پس از توافق هسته ای تاریخی ژوییه 2015 میان ایران و قدرتهای غربی، تهران به تعهداتش پایبند ماند و اکنون نوبت آمریکاست که به قولش عمل کند. با اینهمه تحریمهای غیرهسته ای علیه ایران همچنان به قوت خود باقی مانده اند و دولت آمریکا به جامعه تجاری خارجی توضیح داده که اکنون در زمینه همکاری با ایران در چه چارچوبی میتوانند عمل کنند.
مارک دوبوویتس از بنیاد دفاع از دموکراسیها معتقد است اظهارات لیو نشان میدهد که دولت باراک اوباما آماده میشوند تا با فراهم کردن دسترسی ایران به دلار آمریکا، امتیاز بزرگی به این کشور دهد در حالیکه کنگره با چنین تغییری مخالف خواهد بود.
کشمکش میان دولت و کنگره آمریکا بر سر اعمال تحریمها علیه تهران در حالی ادامه دارد که ایران اعلام کرده از دلار برای انجام تجارت خارجی شامل فروش نفت فاصله میگیرد و از استفاده از ارزهای دیگری مانند یورو به جای ارز آمریکا استقبال میکند. در واقع ایران به دلیل تمایل همیشگی واشنگتن برای تحریم تهران، تلاش میکند با استفاده از ارزهای دیگر دلار آمریکا را دور بزند و در همین راستا درصدد کاهش اتکا به داین ارز برآمده و مایل است دهها میلیارد دلار طلب نفتی خود از هند و سایر خریداران را به یورو دریافت کند و پول معاملات نفتی جدید را هم به یورو انجام دهد.
پایگاه خبری "گلوبال ریسرچ" این خبر را دستمایه یک گزارش قرار داده و نوشت: سیاستمداران واشنگتن که توسط کمیته امور عمومی آمریکا و اسرائیل موسوم به "آیپک" خریده شدهاند همیشه دنبال بهانه جویی علیه دولت ایران هستند حتی اگر بتوانند ایران را عامل گرمایش جهانی معرفی میکنند. ایران در سطح اقتصادی و سیاسی روابط نزدیکی با روسیه و چین دارد و اکنون که با تهدید جنگ از سوی آمریکا یا کشور دیگری روبرو نیست میتواند چرخش استراتژیکی به سوی ارزهای دیگر داشته باشد. تغییر فروش نفت به یورو اکنون که این منطقه یکی از شرکای تجاری بزرگ ایران است اقدامی منطقی محسوب میشود. زیرا اگر ایران مانور دریایی یا آزمایش موشکی جدیدی در آینده انجام دهد ممکن است به درخواست جدید برای تحریم ایران منتهی شود. بسیاری در کنگره آمریکا شامل جان مک کین و چارلز شومر سناتورهای آمریکایی برای تحریمهای جدید رای خواهد داد تا دولت بتواند علاوه بر تحریمهایی که علیه آزمایش های موشکی اخیر ایران وضع کرده، تهران را هدف تحریمهای بیشتری قرار دهد. تحریمهای جدید استفاده نهادها و افراد مرتبط با برنامه موشکی ایران از سیستم بانکی آمریکا را ممنوع کرده است. سیستم بانکی آمریکا برای مبادلاتش از دلار استفاده میکند و به همین دلیل ایران میخواهد طلب نفتی و پول فروش جدید نفت را به یورو دریافت کند تا از تحریمهایی که باعث دشواریهای اقتصادی شده اند اجتناب کند.
سلطه آمریکا در خاورمیانه با قدرت پترودلار حاصل شده است. دلار آمریکا همچنان 60 درصد از ذخایر ارزی جهان را تشکیل میدهد. اگرچه اقدام اخیر برای جایگزین کردن ارزهای ایران، روسیه و چین با دلار آمریکا به برتری دلار پایان نمیدهد اما دنیا به تدریج از دلار آمریکا به استفاده از ارزهای دیگر حرکت میکند بدون اینکه اقتصاد جهان دچار اختلالات بزرگی شود و واشنگتن را به نگرانی بیاندازد.
مدت 70 سال است که جایگاه دلار به عنوان ارز اصلی جهان یکی از عناصر کلیدی قدرت آمریکایی بوده اما استفاده مکرر واشنگتن از تحریمهای اقتصادی به عنوان سلاح سیاست خارجی، چین و قدرتهای دیگر را به استفاده از جایگزینهای مالی دیگر تشویق کرده است.
از نظر اقتصادی برتری دلار هزینه انتشار اسکناس را برای کشورهای دیگر کم کرده و ریسک نرخ مبادله را برای شرکتهای آمریکایی به حداقل میرساند اما اهمیت واقعی دلار استراتژیکی است: برتری دلار به آمریکا اجازه داده کسریهای حساب جاری و مالی خود را با چاپ بیشتر پول خود بپوشاند.
از دهه 1970 یکی از ارکان برتری دلار نقش این ارز به عنوان ارز اصلی بوده که نفت و گاز به آن قیمت گذاری میشوند و فروش بین المللی هیدروکربن به دلار انجام گرفته و تسویه میشود. این امر کمک کرده تقاضای جهانی برای دلار بالا باقی بماند. همچنین نگهداری درآمدهای دلار از سوی تولیدکنندگان انرژی جایگاه این ارز را به عنوان دارایی ذخیره برتر جهان تحکیم کرده که میتواند به اقتصاد آمریکا برگردد و کسریهای آمریکایی را بپوشاند.
بسیاری میپندارند برتری دلار در بازارهای انرژی ناشی از جایگاه آن به عنوان ارز ذخیره و پرمبادلهترین ارز جهان است اما نقش دلار در این بازارها نه طبیعی بوده و نه حاصل بکارگیری گسترده آن است بلکه این امر از سوی سیاستگذاران آمریکایی پس از فروپاشی نظم پولی برتون وودز در اوایل دهه 1970 و پایان یافتن مدل اولیه برتری دلار مهندسی شد. مربوط کردن دلار به مبادلات نفتی بین المللی برای ایجاد مدل جدید برتری دلار کلیدی بوده و زمینه 40 سال دیگر سلطه آمریکایی را فراهم کرد.
پیشنهادها برای استفاده از ارزهای دیگر به جای دلار جدید نیستند. سازمان همکاری شانگهای (SCO) در سال 2009 دقیقا چنین پیشنهادی را مطرح کرد. اعضای این سازمان شامل روسیه، چین، قزاقستان و مغولستان هستند و ازبکستان، افغانستان، ایران، هند، پاکستان و مغولستان وضعیت ناظر را دارند. همچنین این سازمان روابط نزدیکی با ترکیه و انجمن کشورهای آسیای جنوب شرقی دارد.
از زمان توافق 1944 بریتون وود، فاینانس جهان تحت نفوذ دلار آمریکا، صندوق بین المللی پول و بانک جهانی بوده است اما به گفته جفری ساکس، اقتصاددان آمریکایی، این جهان در حال ناپدید شدن است و با کمرنگ شدن نقش آمریکا در اقتصاد جهانی دلار نمیتواند جایگاه برتری را در اختیار داشته باشد.
کشورهای عضو گروه بریکس شامل برزیل، چین، هند، روسیه و آفریقای جنوبی مجموعه ابتکارهایی را با هدف تغییر ساختار کنونی فاینانس جهانی دنبال میکنند. این سازمان علاوه بر اینکه به دنبال پایین کشیدن سلطه دلار است، یک بانک توسعه و همچنین مجموعه توافقهای ارزی به نام "توافقنامه ذخیره احتیاطی" را در دستور کار قرار داده تا صندوق بین المللی پول و بانک جهانی را دور زده و امکان دسترسی اضطراری کشورها به ارز خارجی را فراهم کند.
چین در حال دور زدن نیویورک به عنوان مرکز مالی جهان است و در عوض مبادلات مالی را از طریق هنگ کنگ و لندن انجام میدهد. اقدامات چین تردیدی بر جای نگذاشته که این غول آسیایی آماده برچیدن سلطه دلار میشود. همچنین شماری از کشورها در حال حاضر با استفاده از ارزهای دیگر مبادلات تجاری دارند. اینکه کنار گذاشتن دلار چه تاثیری روی آمریکا خواهد گذاشت مشخص نیست اما آنچه که حتمی است از دست رفتن کنترل این کشور بر بخشی از فاینانس جهانی خواهد بود. از سوی دیگر برای کشورهای توسعه یافته فاصله گرفتن از مدل اقتصادی آمریکا شامل بازارهای آزاد، ریاضت مالی و دشمنی با هر گونه نقش دولت در اقتصاد را راحتتر خواهد کرد.
کاهش سلطه دلار اعمال تحریمها را دشوارتر خواهد کرد بویژه در مناطقی که سیاستهای واشنگتن با سایر بخشهای جهان بیگانهتر است. به عنوان مثال اتحادیه اروپا روسیه را بر سر بحران اوکراین تحریم کرد اما این تحریمها به گستردگی تحریمهای آمریکایی نبودند. تجارت اتحادیه اروپا با روسیه بخش بزرگی از اقتصاد اروپاست در حالیکه تجارت روسیه با آمریکا کمتر است.
جهت دریافت آخرین اخبار از طریق تلگرام به کانال اختصاصی عصربازار ( http://telegram.me/asrebazar) بپیوندید. برای دریافت آخرین نسخه از نرم افزار تلگرام اینجا را کلیک کنید.