عصر بازار- افزایش افسارگسیخته نقدینگی در کشور و به دنبال آن افزایش تورم و کاهش ارزش پول سبب شده است تا سودای کسب سود در بازارهای دارایی افزایش پیدا کند. در این میان هر چند بازارهای دلار و سکه، بهعنوان بازارهای کمریسک شناسایی میشوند و در مقابل بازار سهام، محل فعالیت سرمایهگذاران ریسکپذیر است، اما نوسان قیمتها در دو بازار ارز و سکه، در کنار برخی تحولات داخلی و ابهامات امنیتی سبب شد تا نقدینگی قابل توجهی از این دو بازار، روانه بازار سهام شود.
به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» به نقل از دنیای اقتصاد، در این خصوص میتوان به افزایش صدور کدهای معاملاتی در هفته ابتدایی مهرماه اشاره کرد. در این بازه زمانی که شاخص سهام با جهش 38 کانالی و رشد 24 درصدی، در سقف تاریخی 195 هزار واحدی قرار گرفت و شاهد رشد بدون توقف قیمت بسیاری از سهام بورسی بود، شبکههای اجتماعی مملو از فیلمهایی شد که نشان از هجوم مردم به کارگزاریها برای دریافت کدهای معاملاتی داشت. بهطوری که تنها طی یک هفته معاملاتی اول مهرماه، بیش از 17 هزار کد معاملاتی جدید برای افراد حقیقی و 256 کد نیز برای حقوقیها صادر شد. هر چند در ادامه شاخص سهام وارد مسیر نزولی شد، اما صدور کدهای معاملاتی به روند افزایشی خود ادامه داد.
در این میان نگاهی به پیشینه صدور کدهای معاملاتی طی 10 سال گذشته نیز خالی از لطف نیست. به نوعی آمار صدور کدهای جدید معاملاتی برای بازیگران مختلف بازار سهام، نشاندهنده رویدادی بوده است. بهعنوان نمونه در سال 90 با اوجگیری معاملات آنلاین و همچنین رونق بازار ابزارهای نوین مالی در فرابورس ایران که عمدتا به دلیل افزایش تخصیص تسهیلات مسکن بوده است، کدهای حقیقی رشد 48 درصدی را تجربه کردند. در سال 95 اما این صدور کدهای جدید معاملاتی حقوقیها بود که افزایش قابل توجه 50 درصد را تجربه کرد. رشدی که به دلیل تخصیص اسناد خزانه اسلامی پذیرش شده در فرابورس ایران، به پیمانکاران و شرکتهای طلبکار از وزارتخانهها و دولت رخ داد. صدور کدهای معاملاتی سهامداران خارجی اما با اثرپذیری از تعاملات سیاسی ایران نوسان کرده است.
سال 90؛ رکورددار افزایش کد
رکورد افزایش کدهای سهامداری با نرخ رشد 48 درصدی در سال 90 ثبت شده است. به این ترتیب در سال 90، تعداد کدهای سهامداری با افزایش قابل توجه یک میلیون و 850 هزار کد همراه شد تا تعداد کدهای معاملاتی ثبت شده در این سال به 5 میلیون و 714 هزار نفر افزایش پیدا کند. در سال 90 شاهد رشد افسارگسیخته نرخ دلار و افزایش سه برابری این ارز از هزار تومان به 3900 تومان بودیم. هر چند بازار سهام در این سال عملکرد درخشانی را به نمایش نگذاشت و پس از گذر از دو سال رویایی 88 و 89 که به ترتیب 57 و 85 درصد سود به سرمایهگذاران داده بود، به سختی توانست بازدهی دو رقمی (در محدوده 10 درصد) را به ثبت برساند. رشد شتابان نرخ تورم در این سال سبب شد تا بازدهی واقعی بورس تهران در محدوده منفی قرار گیرد. نرخ تورم در این سال به 5/ 21 درصد رسید تا کارنامه شاخص سهام با کسر تورم، کاهش 5/ 8 درصدی را ثبت کند.
در این میان اما همانطور که اشاره شد صدور کدهای معاملاتی برای افراد حقیقی طی معاملات سال 90 رشد قابل توجه 48درصدی را ثبت کرد. یکی از دلایل رشد این متغیر اما، افزایش ضریب نفوذ بازار سرمایه در جامعه به دنبال رونق گرفتن معاملات آنلاین در بازار سهام طی این سال معاملاتی است. چهاردهمین روز از دیماه سال 89، سامانه معاملات برخط (آنلاین) با هدف توسعه بازار سرمایه و سهولت و عدالت در معاملات رونمایی شد و آغاز به کار کرد. به این ترتیب شاید بتوان سال 90 را سال جهش معاملات آنلاین در بورس تهران عنوان کرد. در عین حال نگاهی به آمار معاملات سالانه فرابورس ایران در سال 1390 نشان میدهد تا پایان این سال تعداد 7 میلیون و 677 هزار و 583 ورقه گواهی حق تقدم امتیاز استفاده از تسهیلات مسکن 5 میلیون ریالی در 17 نماد معاملاتی سپرده شده است. با احتساب اینکه هر 40 ورقه مذکور نماینده استفاده از مبلغ 200 میلیون ریال تسهیلات مسکن است، میتوان گفت تعداد 119 هزار و 939 فقره تسهیلات مسکن بهطور بالقوه در این بازار وجود داشته که از تعداد مذکور، تعداد 80 هزار و 274 فقره تسهیلات مسکن مورد استفاده قرار گرفته است. این تعداد میتواند نمایانگر کدهای جدید صادر شده در این سال باشد.
رشد 50 درصدی کدهای حقوقی در سال 95
نگاهی به آمار صدور کدهای معاملاتی جدید در بازار سهام، حکایت از رشد 50 درصدی صدور کد معاملاتی برای سهامداران عمده بازار در سال 95 دارد. به این ترتیب در این سال، 73 هزار و 170 کد معاملاتی جدید در بازار سهام صادر شد. رشد چشمگیر صدور کدهای حقوقی در سال 95 به دلیل تخصیص اسناد خزانه اسلامی پذیرش شده در فرابورس ایران، به پیمانکاران و شرکتهای طلبکار از وزارتخانهها و دولت بوده است. نگاهی به آمار معاملات فرابورس ایران در سال 95 نیز حکایت از رشد 275 درصدی ارزش معاملات اسناد خزانه اسلامی دارد.
افزایش مشارکت خارجیها در سالهای برجام
در سال 87، صدور کد معاملاتی برای سهامداران خارجی رشدی 66 درصدی را به ثبت رسانده بود. این وضعیت در سالهای 88 و 89 نیز به ترتیب با رشد 41 و 40 درصدی تداوم داشت. پس از آن با جدیتر شدن تحریمها علیه ایران، مشارکت سرمایهگذاران خارجی در بازار سهام کشورمان نیز روندی نزولی به خود گرفت. بنابراین در سال 90، صدور کد معاملاتی برای سرمایهگذاران خارجی تنها 14 درصد افزایش یافت. در سال 92 اما رایزنیهای سیاسی کشورمان برای دستیابی به توافق هستهای شدت بیشتری به خود گرفت. به این ترتیب در سه برهه زمانی سال 92، شاهد برگزاری مذاکرات هستهای ایران در ژنو سوئیس بودیم. سرانجام نیز 3 آذر 92، توافق موقت ژنو میان ایران و 5 کشور دیگر به امضا رسید. شرایطی که سبب شد تا بار دیگر از سال 93 شاهد افزایش حضور خارجیها در بورس تهران باشیم. بر این اساس در سال 93، کد معاملاتی سهامداران خارجی با افزایش 56درصدی همراه شد. در سال 94 نیز روندی مشابه سال 93 مشاهده شد. این میزان افزایش در سال 95 به 45 درصد رسید. با روی کار آمدن دونالد ترامپ، ریاستجمهوری آمریکا و افزایش تهدیدهای وی علیه ایران اما بار دیگر شاهد کاهش صدور کدهای معاملاتی جدید برای سرمایهگذاران خارجی بودیم. به این ترتیب طی معاملات سال 96، صدور کدهای معاملاتی جدید در بازار سهام تنها 27 درصد رشد کرد.
نگاهی به آمار کدهای معاملاتی در سال جاری
در نیمه نخست سال 97، تعداد 534 هزار کد جدید سهامداری در بازار سرمایه صادر شد تا تعداد کدهای سهامداری به رقم 10 میلیون و 483 هزار کد برسد. از این میزان بیش از 10 میلیون و 376 هزار سهامدار حقیقی و 106 هزار سهامدار حقوقی در بازار سهام کشور فعال هستند. نگاهی به آمار صدور کدهای جدید معاملاتی برای سهامداران خارجی نیز نشان از صدور 115 کد در دوره مورد بررسی دارد. به این ترتیب در نیمه نخست سال 97، تعداد سهامداران خارجی بازار سرمایه ایران به رقم 1190 رسید. در این میان هفته ابتدایی مهر، شاخص کل بورس تهران جهش چشمگیر 24 درصدی را تجربه کرد. در همین بازه زمانی کوتاه، 17 هزار و 21 کد جدید برای افراد حقیقی و 256 کد برای حقوقیها صادر شد.در مجموع طی معاملات مهرماه، 75 هزار و 140 کد حقیقی و 1405 کد حقوقی جدید صادر شد که از این میزان 15 کد مربوط به سهامداران خارجی بود. میزان صدور کدهای حقیقی و حقوقی در آبان ماه به ترتیب به 79 هزار و 132 و 1439 کد رسید که سهم سهامداران خارجی در این ماه 19 کد معاملاتی بود. تا 26 آذرماه 97 نیز 60 هزار و 662 کد حقیقی و 1980 کد حقوقی در بازار سهام ایجاد شده است که از این میزان 11 کد از آن معاملهگران خارجی شده است.