به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» به نقل از ایسنا، موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، وابسته به وزارت صنعت، معدن و تجارت، در گزارشی تحت عنوان «سهم عوامل کلیدی موثر بر تورم و نهادهای متولی» عوامل اصلی ایجاد تورم و سهم هر یک از آن‌ها و سهم نهادهای مختلف در ایجاد و کنترل تورم را بررسی کرده است.

بر اساس این گزارش، بررسی روند تاریخی طی دهه‌های اخیر نشان می‌دهد سه عامل اصلی ایجاد تورم در اقتصاد ایران شامل رشد نقدینگی، نرخ ارز و تولید ناخالص داخلی است؛ به‌طوری‌که هر 10 درصد افزایش نقدینگی، نرخ ارز و تولید ناخالص داخلی به ترتیب 5، 4 و منفی پنج درصد تورم ایجاد خواهد کرد. بنابراین از متوسط تورم 27.1 درصدی در دوره 1402 - 1392، حدود 55 درصد آن ناشی از نقدینگی و 35 درصد آن ناشی از نرخ ارز بوده و دلایل اصلی تورم در اقتصاد ایران را باید در رشد نقدینگی و رشد نرخ ارز جستجو کرد.

همچنین تحلیل روند تورم و زیرگروه‌های آن طی دوره 1402-1392 نشان می‌دهد که از متوسط تورم 27.1 درصدی طی این دوره، گروه «خوراکی‌ها» 10.9 واحد درصد، «مسکن» 6.4 واحد درصد و «حمل و نقل» 2.5 واحد درصد از تورم (مجموعاً 20 واحد درصد) را به خود اختصاص داده‌اند. بنابراین سه گروه خوراکی‌ها، مسکن و حمل و نقل، سهم حدود 73.4 درصدی از تورم کل این دوره را دارند.

بررسی سهم زیرگروه‌های اصلی از تورم کل سال 1402 نیز نشان می‌دهد گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها سهم 13.9 واحد درصد از تورم 40.7 درصدی را به خود اختصاص داده‌اند. در میان اقلام خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها میوه و خشکبار با سهم 1.8 واحد درصدی و گوشت قرمز و سفید و فرآورده‌های آن با سهم 6 واحد درصدی بیشترین سهم را در تورم این گروه داشته اند. در رتبه های بعدی گروه‌های «مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها» و «حمل و نقل» به ترتیب با سهم 12.9 و 3.5 واحد درصدی از تورم 40.7 درصدی قرار دارند. در مجموع سه زیرگروه «خوراکی‌ها»، «مسکن» و «حمل و نقل» در سال 1402 سهم 29.2 واحد درصدی از تورم 40.7 درصدی را به خود اختصاص داده‌اند؛ بنابراین حدود 71.7 درصد از تورم سال 1402 مربوط به این سه گروه بوده است.

سهم 39 درصدی وزارت جهاد در تورم

در بخش دیگری از این گزارش به سهم وزارتخانه‌های مختلف در تورم پرداخته شده است. در دوره 1402 - 1392 بیشترین تورم مرتبط با سه گروه خوراکی‌ها، مسکن و حمل و نقل بوده که عمدتا مرتبط با وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی و راه و شهرسازی هستند. بر این اساس طی دوره 1402 - 1392 از تورم 100 درصدی به طور متوسط وزارت جهاد کشاورزی سهم 39 درصدی، وزارت راه و شهرسازی سهم 33 درصدی و وزارت صمت سهم 18 درصدی را از تورم کل به خود اختصاص داده‌اند.

از طرف دیگر عوامل موثر بر اقتصاد ایران شامل نقدینگی و نرخ ارز بوده که عمدتاً در حیطه وظایف بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی قرار دارند. این دو متغیر دارای سهم مسلط حدود 90 درصدی از تورم در اقتصاد ایران هستند.